01.10 2017

To τέλος της υπερπαγκοσμιοποίησης

Ίσως να μην γίνονται εύκολα διακριτά από τα ΜΜΕ και σίγουρα όχι από όσους ακολουθούν πιστά την, ολοένα και πιο αναγνωρίσιμη, προπαγάνδα τους σε όλα τα θέματα της ατζέντας των μεγάλων, πολυεθνικών εταιριών και επακόλουθα όλων των υπερεθνικών οργανισμών που κρατάνε την μπαγκέτα στην ξεκούρδιστη, πια, ορχήστρα των ανά τόπους πολιτικών, αυτό όμως δεν σημαίνει πως, τα σημάδια δεν υπάρχουν για όσους προσπαθούν να σκεφτούν ανεξάρτητα, μακριά από το κοπάδι.

Σχήμα ασφάλειας το τελευταίο, κυρίως γιατί επιβράβευε όσους στην προϊστορία μας κατάφερναν να ενταχθούν σε αυτό πριν δεκάδες χιλιάδες χρόνια, στην προσπάθεια για επιβίωση η οποία ήταν δυνατή μόνο μέσα στο νομαδικό σύνολο, επιτρέποντας στα επαναλαμβανόμενα μοτίβα των ενστίκτων να κωδικοποιηθούν στο ανθρώπινο dna και να αναπαράγονται αυτομάτως από γενιά σε γενιά. Η ανακάλυψη των πρώτων εργαλείων, κυρίως στις εποχές του χαλκού και του σιδήρου, επέτρεψε στις κοινότητες να εγκαθιδρύσουν μικρές κοινωνίες και να μεταναστεύσουν σε τόπους που πρόσφεραν τα απαραίτητα της διαβίωσης σε κοντινές αποστάσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει πως ο γενετικός κώδικας και η διαίσθηση του νου άλλαξε δραματικά. Άλλωστε, αν σκεφτούμε πως η ζωή σε οργανωμένες μεγαλουπόλεις, με το μέγεθός τους να διευρύνεται όσο πλησιάζουμε στην σημερινή εποχή, δεν είναι παρά λίγους αιώνες ενεργή, δεν είναι παρά ένα ελάχιστο στατιστικό δείγμα ως προς το σύνολο της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους για να επηρεάσει συθέμελα τον τρόπο που σκεφτόμαστε, ενεργούμε και αντιδρούμε στις περιστάσεις και τον τρόπο λήψης αποφάσεων, ειδικά κάτω από συναισθηματική πίεση, κάπου ανάμεσα στις περιοχές του φόβου και της απληστίας.

Από το μεγαλύτερο ¨όχι” της νεότερης ελληνικής ιστορίας, ως το Brexit και την απροσδόκητη από τους περισσότερους νίκη του κου Trump, μέσα από έναν υπερσκανδαλώδη προεκλογικό αγώνα, που προϊδέασε τους περισσότερο παρατηρητικούς για το τι θα ακολουθήσει, ως τα ποσοστά που συγκέντρωσαν τα ακροδεξιά κόμματα στην Αυστρία, την Ολλανδία και την Γαλλία, αλλά και στην Γερμανία όπως θα δούμε παρακάτω, ο κοινός παρανομαστής είναι μια ειρηνική, για την ώρα, εναντίωση των πολιτών απέναντι στην υπερπαγκοσμιοποίηση που γεννήθηκε την δεκαετία του 1990.

Η τεράστια τεχνολογική έκρηξη στην επικοινωνία της πληροφορίας μέσω της διάδοσης του διαδικτύου αλλά και η ακραιφνής δόμηση των αρρύθμιστων χρηματοπιστωτικών προϊόντων όπως τα παράγωγα –τις επερχόμενες ζημιές των οποίων θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι– επέτρεψε στο κεφάλαιο να δρα ασύδοτα και να μετακινείται ακαριαία και τυχοδιωκτικά προς κάθε μέρος της οικουμένης, μετατρεπόμενο σε μια λαίλαπα που θέρισε στον δρόμο της κάθε έννοια δικαιοσύνης. Το δήθεν ελεύθερο εμπόριο, που προέκυψε μέσα από διακρατικές αλλά και παγκόσμιες συνθήκες, δεν ήταν παρά μια καραμέλα, λιωμένη στα στόματα των ΜΜΕ και των προοδευτικών πολιτικών που άφησε στα στόματα των εργαζόμενων ανθρώπων την πιο πικρή γεύση από την δεκαετία του 1930 ως τις μέρες μας, αφού αύξησε δυσθεώρητα την διαφορά ανάμεσα στο 1% και το 90% του πληθυσμού, ειδικά μετά την κατάργηση της σύνδεσης των αποθεμάτων του δολαρίου σε χρυσό το 1971 από τον τότε πρόεδρο των Η.Π.Α., κο Nixon.

[+] click images to enlarge

Στο παραπάνω γράφημα, μπορείτε να δείτε πως, αυτό το τρίτο κύμα της παγκοσμιοποίησης μόλις έφτασε και ξεπέρασε στην δεκαετία που διανύουμε το υψηλό σημείο που είχε καταγραφεί ακριβώς πριν τον Α παγκόσμιο πόλεμο, τον οποίο ακολούθησε η φάση του προστατευτισμού ως το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου. Όπως όμως έχουμε ξαναδείξει, το Brexit, η νίκη του κου Trump και ή άνοδος των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη, δεν είναι η αιτία της αλλαγής προς τον προστατευτισμό αφού η πτώση παγκόσμια του εμπορίου αλλά και οι αλλαγές στην διεθνή νομολογία υπέρ των δασμών και των ταριφών ξεκίνησαν να αυξάνονται, όπως θα δείτε και στο γράφημα που ακολουθεί, την πρώτη δεκαετία του νέου αιώνα.

Τα πρώτα σημάδια φάνηκαν με τις διαδηλώσεις στο Seattle των Η.Π.Α. κατά την διάρκεια της σύσκεψης του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (WTO), ακολούθησε το σπάσιμο της φούσκας των μετοχών του διαδικτύου αμέσως μετά, ενώ επτά χρόνια αργότερα η έκρηξη από την απάτη των ενυπόθηκων δανείων και η κατάρρευση της Lehman Brothers ξεκίνησαν την ύφεση μέσα στην οποία βρισκόμαστε σήμερα, με τις κεντρικές τράπεζες να έχουν δημιουργήσει από το πουθενά ρευστότητα μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης, τυπώνοντας περίπου $16 τρισεκατομμύρια ως τώρα, στην δήθεν προσπάθειά τους να βοηθήσουν την οικονομία να ανακάμψει, προστατεύοντας τις τράπεζες και σκηνοθετώντας την μεγαλύτερη μεταφορά πλούτου από τους μη έχοντες στους έχοντες στην παγκόσμια ιστορία. Η ανθρωπότητα στο πιο κρίσιμο σταυροδρόμι της μεταπολεμικά, ο συναλλαγματικός πόλεμος της απαξίωσης των flat νομισμάτων δίνει την σκυτάλη στον εμπορικό, όπως πάντα συμβαίνει και μόνο ένα θαύμα μπορεί να αλλάξει πια την ροή, αφού πάντα ιστορικά μετά τον εμπορικό ακολουθεί ο εφιάλτης του αληθινού πολέμου.

Στα πλαίσια των παραπάνω, δεν θα έπρεπε να αποτελεί έκπληξη και μάλιστα τόσο μεγάλη στους αναλυτές των συστημικών ΜΜΕ, το γερμανικό εκλογικό αποτέλεσμα. Ειδικά, όταν δέκα χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν εκλέξει ακροδεξιά κόμματα στις τελευταίες τους εκλογές με ποσοστό πάνω από 12% (Βέλγιο, Βουλγαρία, Δανία, Εσθονία, Φινλανδία, Γαλλία, Ουγγαρία, Ολλανδία, Πολωνία, Σουηδία).

Την τελευταία βδομάδα του Απριλίου, παρακολουθώντας την παραπάνω τάση του εκλογικού σώματος, κατά την διάρκεια των γαλλικών εκλογών, είχαμε σχολιάσει ότι αυτή ήταν η τελευταία ευκαιρία να πάρουν το μήνυμα των πολιτών οι ιθύνοντες, πριν τις γερμανικές εκλογές:

“Σε μας, αντίθετα, μοιάζει ως μια τελευταία ευκαιρία για το ευρωιερατείο των Βρυξελλών να αφουγκραστεί τον παλμό των αντιφρονούντων πολιτών της ΕΕ απέναντι στο κατεστημένο και να προχωρήσει σε δομικές αλλαγές, ικανές να εξασφαλίσουν την μακροημέρευση της ένωσης. Γνωρίζοντας εκ προοιμίου ότι, θα έχουμε μάλλον ακόμη μια επανάληψη των εορταστικών χειραψιών και των γλαφυρών δηλώσεων από τους εκλεγμένους και μη διοικητικούς παράγοντες της ΕΕ, παρόμοιες με αυτές των ολλανδικών εκλογών, αν χάσει η κα Le Pen, πιστεύουμε -και μακάρι να κάνουμε λάθος- πως, θα χαθεί και η τελευταία ευκαιρία να αναδομηθεί δημοκρατικά η ένωση. Βλέπετε, οι κλειδοκράτορες, οδηγούμενοι από την εξάρτηση στην καρέκλα τους και το προσωπικό τους συμφέρον, θα βαπτίσουν το κρέας ψάρι ξανά. Αντί να θορυβηθούν από το πλέον του 30% που πήρε ο κος Wilders στην Ολλανδία ή και το αντίστοιχο πιθανά ποσοστό που μπορεί να πάρει αν περάσει στον δεύτερο γύρο η κα Le Pen, θα αισθανθούν ανακούφιση πιστεύοντας ότι όλα πάνε καλά. Κι αυτό θα είναι το μοιραίο τους λάθος, αφού θα βρεθούν στο έλεος των αγορών ξανά, όπως το 2012, με τα ομόλογα και τα χρέη των ευρωπαϊκών κρατών να βουτάνε στο κενό, μετά το τέλος της ποσοτικής χαλάρωσης QE του κου Draghi.”

Τι μας έκανε να θορυβηθούμε τόσο πολύ; Ευνόητα, η άνοδος της άκρας δεξιάς, μέσα στο σπίτι που γεννήθηκε, ανδρώθηκε και προκάλεσε την μεγαλύτερη ανθρωπιστική τραγωδία του προηγούμενου αιώνα με τους Ναζί στο δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.

Όπως είχαμε αναφέρει τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, στην εβδομαδιαία μας έκθεση, με τον υπερβολικό ίσως για κάποιους τίτλο “Το τέλος της καγκελαρίου Μέρκελ”, ανήμερα των περιφερειακών εκλογών του Βερολίνου:

“Ποτέ πριν δεν έχω δει τόσο μικρό κοινό έδαφος ανάμεσα στα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τόσο λίγα σημεία στα οποία συμφωνούν να συνεργαστούν. Πότε πριν δεν έχω δει τις εθνικές κυβερνήσεις των χωρών μελών τόσο υποτιμημένες από τις δυνάμεις του λαϊκισμού και παραλυμένες από το ρίσκο της ήττας στις επόμενες εκλογές”.

Μπορεί η δήλωση του κου Junker να μεταφράζεται και ως “γελάει καλύτερα όποιος γελάει τελευταίος”, μετά τις φήμες που ήθελαν την κα Merkel να θέλει να τον απαλλάξει των καθηκόντων του, αυτό όμως δεν σημαίνει πως απέχει από την πολιτική πραγματικότητα και πως επίσης δεν φωτογραφίζει την σημερινή εκλογική μάχη στις περιφερειακές εκλογές του Βερολίνου με την δήλωσή του, οι οποίες θα κρίνουν όχι μόνο το μέλλον της κας καγκελάριου, αλλά ολόκληρης της Ευρώπης.

Όπως αναφέραμε ξανά στην προηγούμενη εβδομαδιαία μας έκθεση με τίτλο “Οι Η.Π.Α σφίγγουν το λουρί στην Γερμανία”, το άνοιγμα των ευρωπαϊκών συνόρων ήταν αποκλειστική απόφαση της κας Merkel γιά να διορθώσει την προσωπική της εικόνα, καθώς και της κυβέρνησής της, μετά την ανελέητη, άδικη, παράνομη και οργανωμένη επίθεση προς την Ελλάδα, ώστε να κατέβει στις προεδρικές εκλογές της επόμενης χρονιάς. Όπως φαίνεται στο Bloomberg, τόσο η ίδια όσο και η κυβέρνησή της έπεφταν καταιγιστικά στις δημοσκοπήσεις από την “διάσωση” της χώρας μας και μετά κι έπρεπε να εφευρεθεί μιά νέα ρητορική που να εμφάνιζει την καγκελάριο περισσότερο ανθρώπινη στα μάτια των πολιτών.

Η αφήγηση αυτή, της προστάτιδος των προσφύγων, δούλεψε καλά τα δύο προηγούμενα χρόνια μέχρι την στιγμή που όλοι κατάλαβαν φέτος πως έμπαιναν ανεξέλεγκτα στην Ευρώπη και κάποια εκατομμύρια λαθρομεταναστών, κυρίως εφήβων και αντρών που δεν έρχονταν από το μέτωπο της Συρίας, αλλά από πολλές άλλες περιοχές της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής. Αν μη τι άλλο, αν ήθελε πράγματι να βοηθήσει τους πρόσφυγες, θα έπρεπε να επιτρέπει την είσοδο μόνο σε οικογένειες με παιδιά από την Συρία και όχι σε φανατικούς τζιχαντιστές, όπως έφτασε στο τέλος ή ίδια να παραδεχθεί. Ίσως έτσι, να μην είχαμε φτάσει στο τραγικό επίπεδο να έχουν χαθεί τα ίχνη δέκα και πλέον χιλιάδων, ασυνόδευτων, παιδιών.

Η αρχή του τέλους και η μεγάλη πτώση που φαίνεται στο γράφημα του Bloomberg, ήταν το κλείσιμο των συνόρων της Γερμανίας με την Αυστρία στα μέσα του Σεπτέμβριο του 2015, όταν αναφέραμε πως κάπως έτσι θα τελειώσει η συνθήκη Schengen, για να μας επιβεβαιώσει ο άτυπος υπεύθυνος του εξίσου άτυπου Eurogroup, κος Ντάϊζελμπλουμ στο τέλος του ίδιου μήνα με την δια στόματός του απειλή, στην καθόλα “δημοκρατική” του προσπάθεια να πείσει τις χώρες μέλη να απορροφήσουν τους ίδιους, ποσοστιαία, πρόσφυγες, ενώ στις αρχές του ίδιου μήνα αναφέραμε επίσης πως η γενική πρόβα για το κλείσιμο των ευρωπαϊκών ενδοσυνόρων έχει γίνει από το 2012.“

Στο παραπάνω γράφημα, αποτυπώνεται το χρονικό διάστημα που χρειάστηκε το γερμανικό πολιτικό σύστημα να αναδείξει κυβερνήσεις συνασπισμού από το 1990 μέχρι το 2013. Αν και δεν αναφέρεται ποτέ και πουθενά, μπορεί η κα Μέρκελ να έγινε καγκελάριος για τέταρτη φορά, καμιά όμως από αυτές δεν έχει κερδίσει αυτοδύναμα τις εκλογές. Η γυναίκα που έγινε το πρόσωπο σταθμός της Ευρωπαϊκής ενοποίησης και του ευρώ, διαφεντεύει τις τύχες ολόκληρης της ηπείρου, χωρίς ποτέ να έχει αποδειχθεί η δημοφιλέστερη ηγέτης στην ίδια της την χώρα. Κι αν κάποιοι συμπατριώτες μας πανηγυρίζουν με την πιθανή μετατόπιση του κου Shaumble στην προεδρία της βουλής , σας προτρέπουμε να κρατάτε μικρό καλάθι, γιατί δομικά, αν προχωρήσει ο συνασπισμός ειδικά με τους φιλελεύθερους του FDP στο ΥΠΟΙΚ δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι για την χώρα μας που θα παραμένει γερμανική αποικία στο βαθύ μέλλον, αν δεν γκρεμιστεί η ΕΕ.

Το πρόσωπο του ευρωιερατείου δεν πρόκειται να αλλάξει ποτέ μέχρι την τελική κατάρρευση της ένωσης. Το ευρωπαϊκό ιδεώδες δείχνει τα κοφτερά δόντια του απέναντι στο αυριανό δημοψήφισμα της Καταλονίας, του οποίου την σοβαρότητα είχαμε επισημάνει τον προηγούμενο Δεκέμβριο, δείχνοντας μια φωτογραφία από το El Classico, ανάμεσα στην Ρεάλ Μαδρίτης και την Μπαρτσελόνα, με το πανό στις κερκίδες να γράφει “Welcome to Catalan Republic”.

Ο πρωθυπουργός κος Rajoy, αναβιώνει το φασιστικό φάντασμα του Franco, προσπαθώντας να απαγορέψει με οποιονδήποτε τρόπο την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος απόσχισης των Καταλανών από την Ισπανία. Εκτός από την καταστροφή εκατομμυρίων ψηφοδελτίων και την αποστολή στρατευμάτων στην Βαρκελώνη, έφτασε να απαγορεύσει τις πτήσεις προς την πόλη, να απαιτήσει από την Google να αποσύρει την εφαρμογή για ψηφιακή ψηφοφορία που είχαν κατασκευάσει οι Καταλανοί και να κλείσει περίπου χίλια τριακόσια σχολεία τα οποία θα χρησιμοποιούνταν ως εκλογικά τμήματα. Απο κοντά και η ΕΚΤ με τον κο Draghi που απειλεί πως, θα σταματήσει να κάνει δεκτά τα καταλανικά ομόλογα, κλείνοντας την στρόφιγγα χρηματοδότησης της περιοχής.

Όπως πάντα, τα νούμερα λένε την αλήθεια, όταν δεν είναι χειραγωγημένα. Η Καταλονία είναι το σωσίβιο της χρεοκοπημένης Ισπανίας, όπως θα δείτε στο γράφημα των FT που ακολουθεί, προσφέροντας το μεγαλύτερο ποσό σε ακαθάριστο προϊόν ανά περιοχή στην Ισπανία, σε ποσοστό 19% επί του συνόλου. Ας ελπίσουμε να μην θρηνήσουμε θύματα, κάτι που έχει πολύ μεγάλες πιθανότητες να συμβεί αν η καταναλική αστυνομία υπακούσει στις κεντρικές οδηγίες της Ισπανικής κυβέρνησης και δεν πάρει το μέρος των πολιτών της, αποδεικνύοντας ότι οι λαοί είναι οι κυρίαρχοι και όχι οι κυβερνήσεις, όπως έκανε ο πρόεδρος Γέλτσιν σταματώντας τα τανκς την ώρα που πήγαν να επιτεθούν στους ρώσους πολίτες. Ίσως οι Καταλανοί να καταφέρουν να γράψουν με χρυσά γράμματα το όνομά τους στην ευρωπαϊκή ιστορία και να σώσουν την χώρα τους, κάτι που στερήθηκε άδικα από τους Έλληνες, με προδοτικό τρόπο από την τωρινή κυβέρνηση.

Στην πιθανή ερώτηση που θα σας έρθει αυθόρμητα και θα ψάχνει μια απάντηση για τις επαίσχυντες προς το ευρωπαϊκό πνεύμα πράξεις του κου Rajoy και των λοιπών, θα χρειαστεί να σας -και μας- υπενθυμίσουμε πρώτον για μια ακόμη φορά πως, το κατεστημένο θα αλλάζει συνέχεια τους κανόνες για να παραμένει στην εξουσία και δεύτερον πως, οι περισσότεροι πολιτικοί, εκτός από το γεγονός ότι είναι άσχετοι με την οικονομία και βαθιά ανιστόρητοι, βαδίζουν μόνο προς το προσωπικό τους συμφέρον, αδιαφορώντας παγερά για εκείνο αυτών που τους ψήφισαν.

Στην περίπτωση που γίνει το δημοψήφισμα τελικά σήμερα και ιδεατά προχωρήσει η Καταλονία προς την απόσχιση, αν και ο κος Rajoy το έχει κηρύξει ήδη παράνομο, όλο το ενδιαφέρον βρίσκεται στο αν θα αναλάβει το αντίστοιχο κομμάτι του χρέους της ή αν θα το κηρύξει έκπτωτο, κάτι που πραγματικά έχει ελάχιστες πιθανότητες να συμβεί, δεδομένης της ήδη δηλωμένης θέσης της ΕΚΤ για απειλή κλεισίματος της στρόφιγγας ρευστότητας στην περιοχή. Είτε όμως συμβεί κάτι τέτοιο, είτε όχι, οι αγορές θα προσπαθήσουν να προφυλαχθούν από ένα δυσάρεστο σενάριο τραβώντας τα κεφάλαιά τους εκτός Ισπανίας, θέτοντας την χώρα και την ευρωζώνη μπροστά σε ένα κίνδυνο επώδυνης χρεοκοπίας.

Το έλλειμμα της χώρας για μελλοντικές κοινωνικές παροχές συντάξεων και υγειονομικής περίθαλψης φτάνει αισίως το 300% του ακαθάριστου προϊόντος, όπως έχουμε αναφέρει, ποσοστό αντίστοιχο με αυτό της γερμανικής κυβέρνησης. Αυτός είναι και ο λόγος που έγινε συμφωνία ανάμεσα στα γερμανικά κόμματα να μην περιληφθεί στην προεκλογική ατζέντα κανενός από αυτά το τι θα γίνει με τις ακάλυπτες υποχρεώσεις του κράτους! Ψάχνοντας κανείς την παγκόσμια ειδησεογραφία, εύκολα θα διαπιστώσει πως τα ΜΜΕ δεν αναφέρονται παρά σπάνια, περιστασιακά και χωρίς ιδιαίτερο βάρος στο θέμα των ακάλυπτων κοινωνικών υποχρεώσεων -που μάλλον θα έχουν ξεπεράσει πια τα $80 τρισεκατομμύρια από πέρυσι που γράψαμε γι αυτό το θέμα- χωρίς να το υπογραμμίζουν ως το μείζον πρόβλημα που θα σπάσει σύντομα την ραχοκοκκαλιά της παγκόσμιας οικονομίας και της κοινωνικής ενότητας.

Περνώντας να δούμε πως έκλεισαν τα πολύτιμα μέταλλα τον μήνα που πέρασε, αξίζει να δείτε ένα γράφημα των νομισμάτων που χρησιμοποιούνται παγκόσμια στις διεθνείς πληρωμές, το οποίο πιστεύουμε πως, απαντά εύγλωττα σε όσους προωθούν την ιδέα της άμεσης κατάρρευσης του δολαρίου. Δεν πιστεύουμε ότι είναι ποτέ δυνατό να συμβεί κάτι τέτοιο, όσο το επίσημο αποθεματικό νόμισμα καταλαμβάνει πάνω από το 40% στις διεθνείς συναλλαγές και βρίσκεται σε διορθωτική πορεία, όπως κάνει όλη την χρονιά που διανύουμε. Θα πρέπει να αντιστρέψει την πορεία του πρώτα, να ξεπεράσει τα περυσινά υψηλά κι έτσι να απειλήσει πρώτα τις αναπτυσσόμενες αγορές που είναι οι πιο αδύναμες σε μια θεωρητική τροχιά προστατευτισμού, γιατί έχουν δανειστεί υπέρογκα κι έχουν εκδώσει ομόλογα στο αμερικάνικο νόμισμα.

Αμέσως μετά όλες τις υπόλοιπες μεγάλες χώρες και τέλος τις ίδιες τις Η.Π.Α., οι οποίες δεν θα μπορέσουν να αντέξουν μια ανατίμηση του δολαρίου επειδή θα μειώσει τις εξαγωγές τους και θα αυξήσει γεωμετρικά το ήδη εξωπραγματικό χρέος τους που πλησιάζει με ταχύτητα τα $20 τρισεκατομμύρια. Η δεύτερη παρατήρηση μας, έχει να κάνει με το ποιο νόμισμα πραγματικά θα προσφέρει την απαραίτητη ρευστότητα, όταν εκτός από το θνησιγενές ευρώ, τα υπόλοιπα, όπως η βρετανική λίρα, το ιαπωνικό γεν και το κινέζικο γιουάν χρησιμοποιούνται περίπου λιγότερο από δέκα τοις εκατό στο παγκόσμιο εμπόριο. Είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι οι σχεδόν χρεοκοπημένες οικονομίες των παραπάνω χωρών μπορούν να αντέξουν στα τρισεκατομμύρια νέου χρέους που θα χρειαστεί το επόμενο επίσημο αποθεματικό νόμισμα;

Στις αρχές Σεπτέμβρη, οι χρηματαγορές συναλλάγματος τιμολογούσαν τις πιθανότητες της επόμενης αύξησης των βασικών επιτοκίων για ένα χρόνο αργότερα. Μετά την ανακοίνωση όμως της άμεσης, σε στάδια, άρσης του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης QE από την FED και την μείωση του ισολογισμού της, άρα και της ποσότητας χρήματος που διέθετε για αγορά ομολόγων για την ανάκαμψη της οικονομίας, η στάση τους άλλαξε ταχύτητα. Έφτασαν να τιμολογούν με 70% πιθανότητες η επόμενη αύξηση των βασικών επιτοκίων να συμβεί τον Δεκέμβριο αυτής της χρονιάς και κατά 80% τον επόμενο Μάρτιο, σηματοδοτώντας την στάση τους με εν χορό πώληση των αμερικανικών ομολόγων κι ανάλογη αύξηση των αποδόσεων τους, που είδε το δεκαετές να ανεβαίνει κατά 15% περίπου από το χαμηλό την πρώτης βδομάδας του Σεπτεμβρίου ως το κλείσιμο του μήνα στα 2,34%.

Αν πράγματι τα ομόλογα κατέγραψαν τα υψηλά τους πέρυσι, πράγμα που θα γνωρίζουμε με μεγαλύτερες πιθανότητες μετά το κλείσιμο του έτους, η κρίση των συνταξιοδοτικών ταμείων παγκόσμια θα αρχίσει να μεταδίδεται καθημερινά, καταλαμβάνοντας όλο και περισσότερους τίτλους ειδήσεων και ρεπορτάζ, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει το domino στις πωλήσεις των τίτλων κρατικού χρέους μέσα στο 2018, στοιχείο που θα αναθερμάνει την τάση για το επόμενο ράλλυ του δολαρίου.

Αυτό όμως που μάλλον θα παραμείνει στην ιστορία και καλά θα κάνετε να το καταγράψετε πως παντελή άγνοια, όσους κινδύνους κι αν εμπεριέχει αυτό, είναι η δήλωση της κας Yellen κατά την διάρκεια της συνέντευξης τύπου μετά την συνεδρίαση της επιτροπής της FED:

“To έλλειμμα προς τον στόχο του πληθωρισμού που θέσαμε στο 2%, παραμένει ένα μυστήριο. Δεν μπορώ να ισχυριστώ ότι η επιτροπή καταλαβαίνει ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτό το αποτυχημένο αποτέλεσμα”.

Το δολάριο έκλεισε το μήνα στα 92.88, κινούμενο μέσα στο πεδίο της διαπραγμάτευσης του Αυγούστου, χωρίς όμως να διασπάσει τα υψηλά του. Το σημαντικό είναι πως, ενώ έκανε νέα χαμηλά ακριβώς στην γραμμή στήριξης (μπλε πλαίσιο), κατάφερε να κλείσει υψηλότερα από την τιμή του προηγούμενου μήνα, καταγράφοντας ένα σημάδι υποψήφιας αντιστροφής της τάσης του (outside reversal), ακριβώς αντίθετα από το ευρώ που θα δούμε παρακάτω. Ενώ η συγκεκριμένη κίνηση έχει μεγάλες πιθανότητες αναστροφής, μόνο ένα κλείσιμο πάνω από το υψηλό του προηγούμενου μήνα θα αυξήσει τις προσδοκίες όσων ποντάρουν προς την αύξησή του.

Όπως αναφέραμε τον προηγούμενο μήνα:

“Τα δεδομένα από τις τοποθετήσεις των διαπραγματευτών στα προθεσμιακά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης, αλλά και από τις θέσεις στα options, μας δίνουν πιθανότητες για αναστροφή τάσης μέσα στον Οκτώβριο, αμέσως μετά τις γερμανικές εκλογές. Είναι απόλυτα φυσικό δε, σε τέτοιες μακροχρόνιες κινήσεις δεκαετιών, η τιμή να δοκιμάσει την βασική γραμμή τάσης από τα υψηλά του 1982 που διέσπασε (γκρι καθοδική γραμμή), περισσότερες από μία φορές. Επομένως, υπομονή και σύνεση. Ένα ανοδικό κλείσιμο τον Σεπτέμβριο πάνω από τα 94.15 θα επισημοποιήσει την αναστροφή, έστω και βραχυπρόθεσμα, ενώ ένα κάτω από τα 91.61 θα αυξήσει τις πιθανότητες για το σενάριο που προαναφέραμε.”

US DOLLAR, M, SPOT

Σε μια κοντινότερη ματιά των δεκαπέντε τελευταίων χρόνων του μηνιαίου χρονοδιαγράμματος που ακολουθεί, μπορείτε να δείτε ότι το δολάριο στηρίζεται από την οριζόντια περιοχή ζήτησης (μπλε πλαίσιο), αλλά παραμένει μέσα στο δεκαετές ανοδικό κανάλι (μπλε γραμμές). Όσοι πιστεύουν ότι είναι ξοφλημένο, αντίθετα από μας, καλό θα είναι να περιμένουν να σπάσει η τιμή την κάτω ανοδική γραμμή του καναλιού, γιατί ως εκείνο το σημείο, οι μακρόπνοοι επενδυτές θα συνεχίζουν να αγοράζουν δολάρια απέναντι σε οποιοδήποτε άλλο flat νόμισμα. Έχουμε διδαχτεί από τις αγορές να μην λέμε “ποτέ”, αλλά θα πούμε πως βρίσκουμε ελάχιστες πιθανότητες σε μια τέτοια αφήγηση για την ώρα που μιλάμε.

DOLLAR FUTURES, M, ICE

Aντίθετα από το δολάριο, το ευρώ οπισθογύρισε στην περιοχή προσφοράς που έχουμε σημάνει (κόκκινο πλαίσιο), ως την πρώτη σημαντική αντίσταση, κλείνοντας κάτω από τον προηγούμενο μήνα (outside reversal). Ευνόητα, η αβεβαιότητα γύρω από τη δημιουργία συνασπισμού της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης, το δημοψήφισμα και ο χειρισμός του πιθανού θετικού αποτελέσματος από την Ισπανία, την ΕΕ και την ΕΚΤ θα κρίνουν την βραχυπρόθεσμη πορεία του. Μεσοπρόθεσμα, οι αγορές θα αρχίσουν να ενσωματώνουν το σενάριο των ιταλικών εκλογών τον Μάιο του 2018, όπου τα τρία από τα τέσσερα δημοφιλέστερα εκλογικά κόμματα αντιτίθενται στο ευρώ και υποστηρίζουν την δημιουργία παράλληλου νομίσματος. Ενδιάμεσα, θα έχουμε τις διαρροές γύρω από την επικείμενη νομολογία για το πάγωμα των καταθέσεων πανευρωπαϊκά, το θέμα που αναδείξαμε στην έκθεσή μας στις αρχές Αυγούστου.

Οι αντιστάσεις για την άνοδο του ευρώ ανάμεσα στην ζώνη 1.20-1.21 αποδείχθηκαν δυναμικές ως τώρα και πολύ δύσκολα με γνώμονα όσα προαναφέραμε πιστεύουμε ότι το ευρώ μπορεί να τις ξεπεράσει. Η σημαντική του στήριξη βρίσκεται στα 1.1620 κι ένα κλείσιμο κάτω από αυτήν την τιμή θα αυξήσει τις πιθανότητες να πέσει το ευρώ στο 1.0840 με ενδιάμεσο σταθμό το 1.0950.

ΕURO FX / US DOLLAR, M, SPOT

Aρνητικά έκλεισαν τα πολύτιμα μέταλλα τον Σεπτέμβριο με τον χρυσό στα $1,282.5 και το ασήμι στα $16.69 αντίστοιχα ανά ουγκιά και μάλιστα την τελευταία βδομάδα με παρόμοιο σήμα όπως το ευρώ (outside reversal).

Από την τελευταία έκθεσή μας:

“Ο χρυσός, αλλά και το ασήμι, βρίσκονται υπεραγορασμένα (overbought) σε ημερήσιο χρονοδιάγραμμα και σίγουρα το πολυαναμενόμενο, για αρκετά χρόνια, ξέσπασμά τους έχει δημιουργήσει συνθήκες ευφορίας στους λιγότερο καλά πληροφορημένους, οι οποίοι θα βιαστούν μάλλον να αγοράσουν την επόμενη βδομάδα, αγνοώντας τον κίνδυνο της διόρθωσης. Κι όπως πάντα συμβαίνει, θα είναι αυτοί που θα βιαστούν επίσης να κλείσουν τις θέσεις τους, φοβούμενοι μια συνεχή οπισθοχώρηση, πριν τα πολύτιμα μέταλλα καταγράψουν τα υψηλά τους μάλλον τη δεύτερη ή την τρίτη βδομάδα του Σεπτεμβρίου, αν ολοκληρωθεί ομαλά ο βραχυπρόθεσμος κύκλος τους.”

Ο χρυσός οπισθογύρισε ακριβώς στην κάτω γραμμή της περιοχής που έχουμε σημάνει ως αντίσταση, δοκιμάζοντας την περιοχή ανάμεσα στα $1,352 και τα $1,368, που ήταν η κύρια μηνιαία. Δυστυχώς, η στήριξη στα $1,314 και τα $1,307 διαπεράστηκε καθοδικά εύκολα, κι αυτό είναι πολύ σημαντικό για την άμεση πορεία του. Απομένει η ζώνη ανάμεσα στα $1,252 με τα $1,255 η οποία αν διασπαστεί κι αυτή καθοδικά θα είναι πολύ πιθανή μια επίσκεψη όχι μόνο στα $1,204 αλλά ακόμη και στα $1,152, περιοχή που θα είναι ίσως μια από τις τελευταίες ευκαιρίες για αγορές σε φυσική μορφή νομισμάτων και ράβδων σε προνομιακή τιμή.

GOLD FUTURES, M, COMEX

Ένα μήνα πριν, ο βασικό μας προβληματισμός για το ασήμι:

“Το ασήμι βρίσκεται κατά 5% πίσω από τον χρυσό, κι αυτό είναι ένα στοιχείο που μας προβληματίζει αρκετά, κάνοντάς μας επιφυλακτικούς για το μεσοπρόθεσμο επίπεδο. Με μια ματιά στα δύο διαγράμματα, εύκολα διαπιστώνει κανείς ότι ο χρυσός έχτισε δεύτερο στην σειρά υψηλότερο υψηλό, ενώ το ασήμι βρήκε στήριξη ακριβώς στο προηγούμενο χαμηλό, διαμορφώνοντας σχηματισμό διπλού πάτου (double bottom), στην ζώνη των $15.60-$15.90. Επίσης, δεν κατάφερε να κλείσει πάνω από τα $17.63, σημείο που είχαμε αναφέρει στην προηγούμενη έκθεσή μας πως, θα έδινε περισσότερες πιθανότητες για συνέχιση της ανοδικής τάσης μετά τον Οκτώβριο. Η αντίστοιχη τιμή για τον Σεπτέμβριο είναι τα $17.77, πάνω από την οποία οι πωλητές θα αναγκαστούν να αλλάξουν στρατηγική, τουλάχιστον σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο”.

Η πρώτη στήριξη βρίσκεται τώρα στα $16.25 με $16.10, η κύρια στα $15.80 με $15.98 κάτω από τα οποία αν βρεθεί η τιμή θα δημιουργηθούν μεγάλες πιθανότητες για επίσκεψη στα $15.10 με $15.30. Η αντίσταση διαμορφώνεται στα $17.10, τα 17.77 και πάνω από εκεί στα $18.29, αλλά δίνουμε μικρές πιθανότητες για ανοδική πορεία μέσα στον Οκτώβριο γιατί οι commercials του έξυπνου χρήματος αρχίζουν και μεγαλώνουν επικίνδυνα τις short θέσεις τους. Δεν θεωρούμε ότι οι τωρινές συνθήκες συμφέρουν για αγορές και συνιστούμε υπομονή τουλάχιστον μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου που θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο κι ίσως τα πολύτιμα μέταλλα να είναι έτοιμα να αντιστρέψουν την καθοδική τους τάση.

SILVER FUTURES, M, COMEX

Για το τέλος της σημερινής μας έκθεσης, ένα διάγραμμα με την αύξηση του εισοδήματος ανάμεσα στο 1% (κόκκινη γραμμή) και το 90% (γαλάζια) του πληθυσμού, για να καταλάβετε γιατί το κατεστημένο των ελίτ μισεί κυριολεκτικά τον χρυσό. Μέχρι το 1971, όταν σε μία νύχτα ο πρόεδρος Nixon κατάργησε την υποχρέωση ύπαρξης του χρυσού ως εχέγγυο του δολαρίου, οι εργατικές τάξεις έβλεπαν το αγαθό του κόπου τους να επιβραβεύεται με γενναίες αυξήσεις. Οι πολιτικοί δεν είχαν τόσο μεγάλο δημοσιονομικό περιθώριο να τάζουν λαγούς με πετραχήλια σε ημέτερους και να οδηγούν τις κεντρικές τράπεζες σε συνεχείς ενέσεις παροχής χρήματος χωρίς κανένα αντίκρυσμα, όπως γίνεται από τότε και μετά. Αν προσέξετε, από τότε ως σήμερα όμως, το εισόδημα του 90% παραμένει σταθερό με πτωτική τάση παρόλο τον διπλασιασμό του πληθωρισμού, ενώ το 1% άρχισε να κερδοσκοπεί κυρίως από την δεκαετία του ’80 και μετά. Και θα συνεχίσει με ακόμη μεγαλύτερα ποσοστά, αν οι λαοί δεν διεκδικήσουν με κάθε κόστος τον περιορισμό της δημιουργίας χρήματος μόνο από τις κεντρικές τράπεζες, απαγορεύοντας την αντίστοιχη πρακτική από τις εμπορικές που το πετυχαίνουν μέσω της παροχής πιστώσεων και της τιτλοποίησης που ακολουθεί γεωμετρική πρόοδο.

Υγιαίνετε!