20.10 2019

Ο κίνδυνος στην αλυσίδα της πιστωτικής γραμμής.

Είναι πολλές οι φορές, ακόμη και για μας που παρακολουθούμε αρκετά στενά τις χρηματογορές και την οικονομία, που εγκλωβισμένοι στην καθημερινή, φρενήρη, ροή των ειδήσεων, αδυνατούμε να τραβηχτούμε λίγο μακρύτερα, ώστε η απαραίτητη απόσταση να μας αποκαλύψει την μεγάλη εικόνα. Η θλίψη που γεννούν αναμφίβολα σε κάθε νοήμονα άνθρωπο οι ταραχές, οι συγκρούσεις και οι απάνθρωποι πόλεμοι, όπως τώρα αυτός της Τουρκίας με τους Κούρδους σε μια ακόμη φυλετική εθνοκάθαρση, μικραίνουν το πεδίο της ελπίδας για ένα καλύτερο αύριο για μας και τα παιδιά μας. Πως είναι όμως δυνατόν να γεννηθεί το καινούργιο αν δεν εξαλιφθεί το παλιό; Βασιζόμενοι σε ποιά απάτη άραγε θεωρούμε πως, αύριο θα ξημερώσει ήλιος λαμπερός, όταν, όπως θα δείτε στο διάγραμμα που ακολουθεί, η περισσότερο δημιουργική σημερινή γενιά, αυτή των 25-29 ετών, συνεχίζει να συγκατοικεί με τους γονείς της, σε ποσοστό αντίστοιχο με αυτό της δεκαετίας του 1940, μετά τον Β’ παγκόσμιο Πόλεμο;

Κι αν αυτά τα νούμερα αφορούν στις Η.Π.Α., μια από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, είναι εύκολο να φανταστεί κανείς πως, θα είναι ιδιαίτερα αυξημένα σε δεκάδες άλλες χώρες της οικουμένης, όπως και στην δική μας. Και φυσικά, δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η ανοδική τροχιά αυτής της φθοροποιούς πορείας για ολόκληρο τον παγκόσμιο κοινωνικό ιστό, ξεκίνησε μετά το 1971, όταν ο τότε πρόεδρος των αμερικάνων, κος Nixon, αποσύνδεσε το δολάριο από το εχέγγυο του χρυσού, για να σώσει την χώρα του από την σίγουρη χρεοκοπία, κυρίως λόγω των εξόδων του ψυχρού πολέμου, καθώς και αυτών της Κορέας και του Βιετνάμ.

[+] click image to enlarge

Μέσα σε αυτή τη μεγάλη εικόνα, του ζοφερού οικονομικού μέλλοντος των υπερφορτωμένων νέων γενιών με υψηλό δημόσιο και ιδιωτικό χρέος, είναι ίσως δόκιμο να παραλληλίσουμε την σημερινή σύγκρουση ανάμεσα στις Η.Π.Α. και την Κίνα με κάποιες του προηγούμενου αιώνα. Με δήθεν άξονα το εμπόριο μεταξύ τους, αλλά σκόπιμα κρυμμένα κάτω από το χαλί την συναλλαγματική ισοτιμία, την τεχνολογία, τα δεδομένα των πολιτών που παρακολουθούνται επί 24ώρου βάσεως και πάνω από όλα την γεωπολιτική ηγεσία, μας έρχεται στο μυαλό η σύγκρουση των Η.Π.Α. και των συμμάχων με την Γερμανία στην δεκαετία του 1930. Επίσης, αυτή των Η.Π.Α. με την Σοβιετική Ένωση στην δεκαετία του ’60, όπως και αυτή της, ακόμη σημερινής υπερδύναμης με την Ιαπωνία στην δεκαετία του ’80.

Με τα γερασμένα δημογραφικά στοιχεία που είδαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας και την κάμψη της αύξησης του πληθυσμού στις δυτικές κοινωνίες, δεν είναι διόλου δύσκολο να αντιληφθεί κανείς πως, πλησιάζει ολοένα η ώρα που θα κινδυνεύσουν όλες οι κοινωνικές παροχές, από τις συντάξεις ως την περίθαλψη και την εκπαίδευση, αφού όπως έχουμε δείξει, δεν είναι προϋπολογισμένες στα επίσημα χρέη των κρατών. Κι αυτό, είναι η καλά κρυμμένη βόμβα στα θεμέλια της αγοράς των ομολόγων. Στο γράφημα που ακολουθεί, μπορεί να δείτε το ποσοστό του πληθυσμού που εξαρτάται από όσους εργάζονται (dependancy ratio), στην Ευρωζώνη (μπλέ γραμμή), τις Η.Π.Α.(γκρί) και την Ιαπωνία(μαύρη). Βρίσκονται στα υψηλότερα σημεία των τεσσάρων τελευταίων δεκαετιών, ενώ η πρόβλεψη ως το 2030 δείχνει ότι, όχι μόνο θα συνεχιστεί η τάση στην δεκαετία που έρχεται, αλλά θα αυξηθεί εκθετικά.

Για του λόγους το αληθές, σε σχέση με τον προηγούμενο ισχυρισμό μας σχετικά με την κατάρευση του κοινωνικού σοσιαλισμού, παρατηρήστε στο παραπάνω διάγραμμα την έκθεση που έχουν τα ασφαλιστικά ταμεία συντάξεων με τις επενδύσεις τους στα κρατικά ομόλογα σε Ευρωζώνη και Ιαπωνία, η οποία φτάνει στο επίπεδο του 60% με 65% των διαθεσίμων τους. Ίσως τώρα, να καταλαβαίνουν ακόμη και οι περισσότερο φανατικοί ευρωπαϊστές γιατί έγινε θυσία στο βωμό του ευρώ η πατρίδα μας και πως κατάντησε αποικία της Γερμανίας. Μια επίσημη χρεοκοπία της Ελλάδας το 2010 θα είχει βουλιάξει στο σκοτάδι όχι μόνο την Ευρώπη, αλλά ολόκληρο τον κόσμο με την μετάδοση του κινδύνου στα υπόλοιπα κρατικά ομόλογα. Τέλος, παρατηρήστε αντίστοιχα την έκθεση των αμερικανικών ταμείων κοινωνικών παροχών στα ομόλογα της χώρας τους και θα καταλάβετε ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή άλλο νόμισμα εκτός από το επίσημο αποθεματικό, διαθέτοντας την απαραίτητη ρευστότητα, για να λειτουργήσει ως καταφύγιο ασφαλείας του μεγάλου κεφαλαίου.

Και μια κι είπαμε την λέξη κλειδί, ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε λίγο με την μοναδική τόσο ισχυρή συνιστώσα, η οποία κινεί με την ορμή της την αληθινή οικονομία και τις χρηματαγορές. Την ρευστότητα. Το επεισόδιο στην αγορά των repos που είχαμε τον προηγούμενο μήνα, είναι το σημάδι που περιμέναμε για να επιβεβαιώσουμε τον ισχυρισμό μας για τον κίνδυνο που διατρέχει η παγκόσμια αγορά των κρατικών ομολόγων. Τι μπορεί να συνέβει και το ποσοστό δανεισμού στην αγορά των repos έφτασε στο 10% μέσα λίγες μόλις μέρες; Kι εδώ, δεν μιλάμε για κάποια τριτοκοσμική αγορά. Μιλάμε για την αμερικανική, την πιο βαθιά και θεωρητικά καλύτερα ελεγχόμενη αγορά της υφηλίου, από την οποία εξαρτώνται όλες οι υπόλοιπες λόγω του δολαρίου!

Λίγοι μάλλον θυμούνται ότι ήταν στην ολονύχτια αγορά των repos που άναψε η σπίθα για την χρεοκοπία της Lehman Brothers και την έκρηξη της κρίσης στα ενυπόθηκα στεγαστικά δάνεια των Η.Π.Α., που το 2008 κόντεψε να γκρεμίσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπως το ξέρουμε. Τι συνέβει λοιπόν στα μέσα του προηγούμενου μήνα κι εκτόξευσε τις ανάγκες για μετρητά των παγκόσμιων τραπεζικών κολοσσών, όπως απεικονίζει το παρακάτω γράφημα των FT; Πως είναι δυνατόν να συνέβει κάτι τέτοιο μέσα στους ωκεανούς φρεσκοτυπωμένου “χρήματος” που πλημμύρισαν τα δέκα τελευταία χρόνια οι κεντρικές τράπεζες τις χρηματογορές , μέσω των απανωτών προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης QE;

Ένα πράγμα συνέβει κατά την γνώμη μας και δεν είναι άλλο από την, έστω πρόσκαιρη, απώλεια της εμπιστοσύνης των μετεχόντων στις αγορές, ως προς το ύψος των επιτοκίων που έχουν ρυθμίσει οι κεντρικές τράπεζες. Έλλειψη πίστης δηλαδή, προς το ύψος του θεσμικού κόστους του χρήματος, όπως αυτό ορίζεται συνεχώς σε κάθε μηνιαία συνεδρίαση των απανταχού κεντρικών τραπεζών. Δεν υπάρχει άλλος λόγος για να ξεκινήσει αυτό το ολιγοήμερο κυνήγι για μετρητά που έφτασε στο 10% για τόκους ημέρας από τους παγκόσμιους κολοσσούς, οι οποίοι ξαφνικά δεν δεχόντουσαν ως εγγύηση οποιοδήποτε άλλο πάγιο περιουσιακό στοιχείο στις ανάγκες των αντιπάλων τους για ημερήσια ρευστότητα. Απλά, οι μετέχοντες στις χρηματογορές αμφισβήτησαν την ίδια την κεντρική τράπεζα των Η.Π.Α., μην πιστεύοντας ότι η τιμή του χρήματος είναι αυτή που λέει η FED, όπως την ορίζει με το βασικό της επιτόκιο. Αν αυτό δεν είναι σημάδι ότι η αξιοπιστία της κρέμεται σε μια κλωστή, δεν ξέρουμε τι άλλο μπορεί να είναι.

Και πως να μην την αμφισβητήσουν όταν, πιεζόμενη η κεντρική τράπεζα και από τον πρόεδρο Trump, κατεβάζει τα βασικά της επιτόκια. Την ώρα δε που, τα χρηματιστήρια φλερτάρουν με νέα υψηλά, αποσυνδεμένα από την πραγματική οικονομία, η ανεργία στις Η.Π.Α. βρίσκεται δήθεν στα χαμηλώτερα επίπεδα εδώ και πενήντα χρόνια και οι παγκόσμιοι οικονομικοί δείχτες βρίσκονται σε μια ελαφριά κάμψη, όπως είχαμε ενημερώσει ότι υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες να συμβεί, ακριβώς ένα χρόνο πριν. Όσον αφορά στον αμερικάνικο δείχτη ανεργίας, όπως και σε πολλούς άλλους, καλό είναι κανείς να μην πιστεύει με κλειστά μάτια τις συστημικές έρευνες και τις μεγαλόστομες ανακοινώσεις, αλλά να ψάχνει λίγο παραπάνω. Με τα στοιχεία της ίδιας της FED, στο διάγραμμα που ακολουθεί, μπορείτε να δείτε ότι ναι μεν το ποσοστό ανέργων έπεσε στο χαμηλώτερο σημείο εδώ και μισό αιώνα (κόκκινη γραμμή), αλλά ο πληθυσμός όσων δεν υπολογίζονται στην εργατική δύναμη πλησιάζει τα 100 εκατομμύρια (μπλέ γραμμή)! Πως γίνεται αυτό; Η μηνιαία έρευνα ανεργίας-γιατί για έρευνα πρόκειται κι όχι για αληθινά στοιχεία-δεν προσμετρά όσους δεν έχουν ψάξει για δουλειά σε διάστημα μεγαλύτερο των 12 μηνών!

Επιστρέφοντας τώρα στο κύριο θέμα μας, η αγορά των repos είναι εκεί που συναντώνται η τιμή του χρήματος, όπως την ορίζουν οι κεντρικές τράπεζες, με αυτήν των μετεχόντων πρακτόρων στις χρηματοαγορές, δηλαδή το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Αν το επίπεδο που ορίζουν οι κεντρικές τράπεζες σαν τιμή του χρήματος, δηλαδή το βασικό τους επιτόκιο δανεισμού, έχει αποσυνδεθεί εντελώς από την πραγματική οικονομία, όπως δηλαδή πιστεύουμε ότι συμβαίνει συνεχώς μετά την κρίση του 2008, σημαίνει κατά την γνώμη μας ότι ο κίνδυνος να ξανασυμβεί ένα τέτοιο επεισόδιο κι ίσως μεγαλύτερο από αυτό του προηγούμενου μήνα, είναι πολύ μεγάλος. Γι αυτό και δεν μπορούν πιά να κάνουν τίποτα οι κεντρικές τράπεζες, εκτός από το να ρίχνουν τεράστιες ποσότητες χρημάτων και στην ουσία να μεγαλώνουν την φούσκα μέχρι να σκάσει, υποτιμώντας έτσι την αγοραστική δύναμη των fiat νομισμάτων για τους πολίτες. Η αγωνιώδης προσπάθεια της FED να επεμβαίνει συνεχώς στην αγορά των repos τις πρώτες δέκα μέρες του μήνα, βάζοντας περισσότερα από $75 δισεκατομμύρια και προγραμματίζοντας άλλες δύο δόσεις των $30 δις για τις επόμενες δεκαπέντε μέρες, αποδεικνύει ότι αυτό δεν ήταν ένα πρόσκαιρο τεχνικής φύσης επεισόδιο, όπως το χαρακτήρισαν. Ήταν πράγματι το πρώτο ράγισμα στην αλυσίδα της πιστωτικής γραμμής, ένα βήμα κοντύτερα προς την στιγμή του Minsky

Γι αυτό κι ο διοικητής της FED, κος Powell, δεν μπορούσε να κάνει αλλιώς, αλλά ξεκίνησε αμέσως καινούργια ποσοτική χαλάρωση QE, άσχετα αν δεν βαπτίζει ακόμη με αυτό τον κωδικό το νέο πρόγραμμα. Εξαναγκάστηκε να το κάνει. ‘Οχι για να ικανοποιήσει τόσο τον αμερικανό πρόεδρο, που βάλει κάθε τόσο εναντίον του, όσο και κατά του υπερτιμημένου, κατά την γνώμη του κου Trump, δολαρίου. Το έκανε για να συγκρατήσει το βασικό επιτόκιο της FED στο χαμηλό σημείο του πεδίου που έχει οριστεί από την κεντρική τράπεζα. Για να υπερασπίσει την αξιοπιστία της δηλαδή.

Στο παρακάτω διάγραμμα, μπορείτε να δείτε πόσο μικρή είναι η αγορά των repos σε σχέση με το αμερικάνικο χρέος, τα ομόλογα δηλαδή. Η δεύτερη ανάγνωσή μας για το επεισόδιο λοιπόν, δεν μπορεί να είναι άλλη από μια ξαφνική έλλειψη μετρητών δολαρίων στο σύστημα, η οποία ανάγκασε κάποιους χρηματοπιστωτικούς παράγοντες να προσφέρουν τόσο υψηλό ποσοστό για να τα βρούν. Όπως έχουμε ξαναπεί, θα είναι τα αληθινά επιτόκια της αγοράς αυτά που θα εξαναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες να ανεβάζουν συνεχώς τα δικά τους μέσα στην επόμενη πενταετία, κυνηγώντας την ουρά του ακραιφνούς πληθωρισμού, αυτού του τέρατος που τόσο παράλογα εξέθρεψαν με τα ποσοτικά προγράμματα QE.

Κι αυτό, αρχίζει ήδη να φαίνεται από την αποσύνδεση της αγοράς των δανείων στέγασης με το επιτόκιο του δεκαετούς αμερικανικού ομολόγου, η οποία είναι μεγαλύτερη που έχουμε δεί εδώ και πολλά χρόνια. Γι αυτό και αποκλείουμε την περίπτωση να ήταν ήταν ένα τεχνικό λάθος το επεισόδιο του προηγούμενου μήνα. Είναι πιθανότερο, η απύθμενη, φαινομενικά, ρευστότητα με την οποία πλημμύρισαν τις χρηματαγορές οι δήθεν κεντρικές σχεδιαστές της οικονομίας-και της ζωή μας-εν τη απουσία πολιτικής βούλησης, να δημιούργησε υπερπλεόνασμα επενδύεσων, στο ανελέητο κυνήγι της υπεραξίας από τους τυχοδιώκτες κερδοσκόπους.

Eίναι εξίσου πιθανό δε, να παρατηρήσαμε μόλις ένα μεγάλο ράγισμα στην πιστωτική αλυσίδα, ως σύπτωμα ενός πολύ μεγαλύτερου προβλήματος. Κι αυτό, το καλαβαίνει κάποιος αν παρακολουθεί τις τελευταίες απανωτές, αποτυχημένες δημοπρασίες στα ευρωπαϊκά ομόλογα με αρνητικά επιτόκια. Οι οποίες τους στερούν τον προπαγανδιστικό χαρακτηρισμό του καταφύγιου ασφαλείας σε μια πτωτική οικονομία, όπως αυτή των τελευταίων τριών τριμήνων τουλάχιστον. Δεν θα μπορούσε να συμβεί διαφορετικά όταν, όλη την προηγούμενη δεκαετία, η ποσοτική χαλάρωση QE πριμοδότησε επενδύσεις υψηλού ρίσκου και χαμηλών επιστροφών, διατηρώντας ταυτόγχρονα ενεργές εκατοντάδες εταιρίες ζόμπυ που δεν έπρεπε καν να υπάρχουν, αλλά να έχουν χρεοκοπήσει. Ενώ αντίθετα, δεν στήριξαν ως όφειλαν ισόποσα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν την ραχοκοκκαλιά του εργατικού δυναμικού, σε ποσοστό που ξεπερνά το 70%. Όπως θα δείτε στο γράφημα της Pictet που ακολουθεί, το ποσό των ομολόγων της ευρωζώνης με αρνητικά επιτόκια έχει αισίως ξεπεράσει τα 6 τρισεκατομμύρια ευρώ!

Και καλά για την Ευρώπη. Στα χάλια που είναι σε όλα τα επίπεδα η Ευρωζώνη, αυτό ήταν λίγο πολύ γνωστό κι αναμενόμενο χρόνια τώρα και προφανώς θα είχε συμβεί νωρίτερα. Αν δεν είχε θυσιαστεί η Ελλάδα, όπως αναφέραμε τελευταία φορά στην έκθεση του Μαΐου, σχετικά με την αποχαιρετιστήρια φυτιλιά του απερχόμενου αυτό το μήνα από τη διοίκηση της ΕΚΤ- κου Draghi. Και μάλιστα τιμημένου πια στην χώρα μας από την Ακαδημία, αν είναι ποτέ δυνατόν!. Στις Η.Π.Α. όμως; Πως είναι δυνατόν να αρνηθούν κάποιοι οικονομικοί παράγοντες, ακόμη και τα τυχοδιωκτικά hedge funds, την ασφάλεια των αμερικανικών ομολόγων ως εχέγγυο στην ολονύχτια αγορά των repos; Ειδικά, μετά από τους καλοκαιρινούς μήνες που είχαμε, όπως θα δείτε στο γράφημα της Bofa που ακολουθεί, ρεκόρ τριμήνου όλων των εποχών σε νέα κεφάλαια που τοποθετήθηκαν στο αμερικάνικο χρέος. Όπως ακριβώς είχαμε υποψιαστεί ότι μπορεί να συμβεί, ως ψευδής κίνηση πριν την μεγάλη τους πτώση, στην διπλή έκθεσή μας του περυσινού Φεβρουαρίου.

Iσχύει κι εδώ, κατά την γνώμη μας, η ίδια απάντηση που δώσαμε παραπάνω σχετικά με την Ευρώπη και αντίστοιχα με το ποσό του αμερικάνικου χρέους με αρνητικά επιτόκια, που φαίνεται στο παρακάτω γράφημα από το Bloomberg. Ποσό, το οποίο θέτει σε άμεσο κίνδυνο όχι μόνο τα κοινωνικά ταμεία περίθαλψης και συντάξεων, αλλά και τις μεγάλες ασφαλιστικές εταιρίες που έχουν τόννους από αυτά στα χαρτοφυλάκιά τους. Προς το συμφέρον βέβαια των πολύτιμων μετάλλων και όσων από μας έχουν μετατρέψει τις αποταμιεύσεις τους σε χρυσό και ασήμι, όπως θα δείτε στην σημερινό μας επίλογο παρακάτω.

Μια γρήγορα ματιά στο παγκόσμιο δείκτη μεταποίησης, πριν περάσουμε στο κομμάτι της τεχνικής ανάλυσης, ο οποίος αν κι έχει περάσει στην περιοχή της ύφεσης, διασχίζοντας καθοδικά την ένδειξη 50, δείχνει σημάδια συσπείρωσης. Πράγμα απόλυτα λογικό, μετά τις νέες υποσχέσεις “ενίσχυσης” της οικονομίας και το νέο γύρο ποσοτικής χαλάρωσης που σιγά ανακοινώνεται από όλες τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες, συμπεριλαμβανομένης και της Κίνας. Καθώς κι όλων των υπόλοιπων μικρότερων που αναγκαστικά μειώνουν κι αυτές τα βασικά τους επιτόκια. Όπως είχαμε αναφέρει στην έκθεση του Φεβρουαρίου, οι πιθανότητες ήταν μεγάλες να συμβεί πάλι αυτό κι είχαμε στοχεύσει το τελευταίο τρίμηνο της χρονιάς για την επικείμενη σταθεροποίηση. Δεν θα είναι περίεργο λοιπόν να διασχύσει ο δείκτης ανοδικά την ένδειξη 50, περνώντας πάλι στην περιοχή της ανάπτυξης. Μόνο που δεν πιστεύουμε ότι θα παραμείνει εκεί για πολύ. Αν κλείσει τη χρονιά πάνω από το 50, θα έχουμε ανοδική αντίδραση το 2020, με ακόμη μια περισσότερο βίαιη καθοδική πορεία μετά το κλείσιμο του μακροπρόθεσμου κύκλου, περίπου στα μέσα με τέλη του 2021.

Με τον πόλεμο χαρακωμάτων των Η.Π.Α – Κίνας να συνεχίζεται στον ρυθμό που επιβάλλουν οι τελευταίοι, προσπαθώντας να θωρακίσουν την επιβράδυνση της οικονομία τους, τον αιώνιο πια στασιμοπληθωρισμό της Ιαπωνίας, την Γερμανία σε ελεύθερη πτώση και το χάος του Brexit, όπως το είχαμε υποψιαστεί, δεν πιστεύουμε ότι ο πραγματικός ρυθμός ανάπτυξης θα μπορέσει να ανακάμψει για μεγάλο χρονικό διάστημα. To ίδιο επίσης και για τον όγκο του παγκόσμιου εμπορίου, ο οποίος συνεχίζει να κινείται πτωτικά, ακολουθώντας τους μεταποιητικούς δείκτες. Το μόνο πράγμα που θα μπορούσε να αναχαιτίσει την πορεία θα ήταν μια γενναία αναδιάρθρωση διαρκείας του φορολογικών συντελεστών παγκόσμια, αλλά δυστυχώς, στον νομισματικό κύκλο που διανύουμε και με το παγκόσμιο χρέος να έχει ξεπεράσει το 320% του ακαθάριστου προϊόντος, κάτι τέτοιο ανήκει μόνο στη σφαίρα της φαντασίας, τουλάχιστα με τα ιστορικά ως σήμερα δεδομένα.

Με την πολύμηνη πτώση στην μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης, τη Γερμανία, να συνεχίζεται χωρίς η τελευταία να ανακοινώνει συμπαγή μέτρα δημοσιονομικής στήριξης, ενώ η αυτοκινητοβιομηχανία της έχει πέσει στα χαμηλά της κρίσης του 2009, είναι λογικό το κοινό νόμισμα να συνεχίζει να πέφτει. Έκλεισε το Σεπτέβριο στα 1.0899 από 1.0990 του Αυγούστου, μειωμένο κατά περισσότερο από τρείς ποσοστιαίες μονάδες από το κλείσιμο της προηγούμενης χρονιάς στα 1.1459.

Όπως θα δείτε στο διάγραμμα μας που ακολουθεί, βρίσκεται στην σημαντικώτερη περιοχή στήριξης, πλησιάζοντας τα χαμηλά του 2017, όπου είναι αναμενόμενο να έχουμε ένα ανοδικό ράλλυ αντίδρασης. Ιδιαίτερα στην περίπτωση που βρεθεί κάποιου είδους συμφωνία με την Μ.Βρετανία για τα τελωνεία στην Ιρλανδία κι αποφευχθεί έτσι η άτακτη αποχώρηση της τελευταίας από την κοινή αγορά. Το μάθημα του Brexit πέτυχε. Κάθε χώρα μέλος που θα θελήσει να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη, θα χρειαστεί να το σκεφτεί δύο φορές, αφού αυτές δεν έχουν καν δικό τους νόμισμα.

Με την υπέρμαχο των αρνητικών επιτοκίων κα Lagarde του ΔΝΤ να παίρνει τη θέση του κου Draghi στην ΕΚΤ και με τον τελευταίο να βρίσκεται προ σταύρωσης από τους συναδέλφους του, που άργησαν να επαναστατήσουν ως προς τις πολιτικές του, το ευρώ θα παραμένει σε πτωτική πορεία. Εκτός αν διασπάσει ανοδικά την περιοχή ανάμεσα στα 1.1523 και 1.1570 σε επίπεδο κλεισίματος τριμήνου. Οι υπόλοιπες αντιστάσεις βρίσκονται στα 1.1247, με την κύρια στα 1.1412, πάνω από τα οποία σε επίπεδο κλεισίματος μήνα, το τυχόν ανοδικό ράλλυ μπορεί να συνεχιστεί. Η πρώτη στήριξη είναι στα 1.0645 και η κομβική στα 1.0509, κάτω πια από τα οποία, αν τυχόν βρεθεί η τιμή του ευρώ, μπαίνει στον χάρτη η ισοτιμία ένα προς ένα με το δολάριο. Μαζί με την έξαρση των ήδη βίαιων κοινωνικών αναταράξεων που θα πυροδοτήσει η συνεχιζόμενη απώλεια της αγοραστικής του δύναμης απέναντι στις ανάγκες των υπερχρεωμένων νοικοκυριών για επιβίωση.

EURO FX / U.S.DOLLAR, M, SPOT

Ανοδικά, σε αντίθεση με το ευρώ, έκλεισε το δολάριο τον Σεπτέμβριο στα 99.37 από τα 98.91 του Αυγούστου, φτάνοντας ακριβώς στην περιοχή της αντίστασης (κόκκινο πλαίσιο) στα 98.85, τα οποία απέτυχε να διασπάσει ανοδικά τους δύο προηγούμενους μήνες, όταν βρέθηκε εκεί.

Η ορμή του (momentum), όπως και η τάση του στο ημερήσιο χρονοδιάγραμμα είνα καθοδική, αντίστροφα δηλαδή από το ευρώ, ουδέτερη στο εβδομαδιαίο, ενώ παραμένει ανοδική στο μηνιαίο. Θεωρώντας ότι το τελευταίο υψηλό ήταν αυτό του προηγούμενου μήνα, το δολάριο πρέπει να βρεί στήριξη αρχικά στη ζώνη 98.06-98.20 ή έστω στα 97.17 για να διατηρήσει την αυξητική του τροχιά, πράγμα αναμενόμενο για τον μεσοπρόθεσμο κύκλο που ψάχνει τα χαμηλά του. Εκτός, αν οι προσπάθειες των δημοκρατικών καταφέρουν να οδηγήσουν τον πρόεδρο Trump στον δρόμο της αποπομπής εκτός Λευκού Οίκου, εγκαινιάζοντας ταυτόγχρονα τον εμφύλιο πόλεμο, θα προσθέταμε. Με βάση στο σενάριο την Ουκρανία αυτή τη φορά οι προσπάθειες, τον πρώην αντιπρόεδρο Biden και την σχέση του γιού του με ενεργειακές εταιρίες εκεί, αφού η προηγούμενη πλεκτάνη που του έστησαν σαν άνθρωπο των Ρώσων απέτυχε παταγωδώς. Η κύρια αντίσταση, μετά από αυτή που αναφέραμε, βρίσκεται στα 99.46 κι αμέσως μετά, λίγο ψηλώτερα, η ισοτιμία ένα προς ένα με το ευρώ στα 100, πάνω από τα οποία με κλείσιμο μήνα, θα έχουμε ανοδικό ξέσπασμα. Aντίθετα, ένα κλείσιμο τριμήνου κάτω από τα 96.74 θα ακυρώσει την αντιστροφή του κύκλου και θα έχουμε προϋποθέσεις για διόρθωση διαρκείας, σενάριο στο οποίο δίνουμε τι λιγώτερες πιθανότητες.

US DOLLAR FUTURES, M, ICE

Αρνητικά έκλεισαν το μήνα τα πολύτιμα μέταλα με τον χρυσό στα $1,47.9 από τα $1,529.4 του Αυγούστου και το ασήμι στα $16.99 από τα $18.34 αντίστοιχα, με τον πρώτο αυξημένο κατά περίπου 16% και το δεύτερο κατά 12% από το κλείσιμο της προηγούμενης χρονιάς. Αποδόσεις καθόλα εξαιρετικές για οποιοδήποτε portofolio, μετά το σήμα αγοράς μας στην έκθεση του Ιανουαρίου. Πόσω μάλλον, για κάτι που βρίσκεται στην καθολική ιδιοκτησία των επενδυτών με μηδαμινό κίνδυνο, ειδικά αν σκεφτούμε ότι τα χρηματιστήρια κινούνται σπασμωδικά στα ίδια επίπεδα με την περυσινή χρονιά. Μέσα σε ένα χρονικό διάστημα δε, το οποίο απέδειξε ότι όταν η εμπιστοσύνη των πολιτών στο σύστημα κλονίζεται, τα πολύτιμα μέταλλα δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα να ακολουθούν ανοδική πορεία ταυτόγχρονα με το δολάριο.

Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, ο χρυσός σταμάτησε ακριβώς κι απορρίφθηκε από την ζώνης προσφοράς που έχουμε σημάνει πολλύς μήνες τώρα (κόκκινο πλαίσιο), σε συνδυασμό με την πάνω γραμμή αντίστασης του ανοδικού καναλιού (μπλέ). Το γεγονός ότι δεν πέφτει η τιμή του προς τις κατώτερες ζώνες στήριξης, οφείλεται ξεκάθαρα στις γεωπολιτικές αναταράξεις κι αρχίζει να αναδεικνύει τον ρόλο του όχι μόνο στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, αλλά κυρίως στις συνειδήσεις των αγοραστών πολύτιμων μετάλλων σε φυσική μορφή. Οι θέσεις (COT) των διαπραγματευτών στα προθεσμιακά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures), που δείξαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, έχουν φτάσει στα άκρα, με το έξυπνο χρήμα των commercials να ποντάρει με θέσεις ρεκόρ σε επικείμενη πτώση των πολύτιμων μετάλλων, κατάσταση την οποία έχουμε μάθει να σεβόμαστε όταν τα ιστορικά δεδομένα επαναλαμβάνονται.

Η ημερήσια τάση του είναι καθοδική, ενώ η εβδομαδιαία και η μηνιαία παραμένουν ανοδικές. Η στήριξή του ξεκινά στα $1,470.5, κάτω από τα οποία θα ξεκινήσει διόρθωση, αρχικά προς την κύρια ζήτηση στα $1,422.5 κι ίσως την κομβική στα $1,381, η οποία αν χαθεί σε κλείσιμο μήνα θα σημάνει χαμηλώτερες τιμές στον ορίζοντα, ίσως μέχρι και τα μέσα Δεκεμβρίου. Η αντίσταση αρχίζει στα $1,566.2, ακολουθεί η κύρια στα $1,597, και η κομβική στα $1,620. Με ανοδική διάσπαση της τελευταίας θα διεκδικήσει την πρόβλεψη στόχο των $1,720, που δίνει ο σχηματισμός IH&S που αναφέραμε στην προηγούμενη τριμηναία έκθεσή μας, στην οποία επίσης ενημερώσαμε για την επερχόμενη μεταβλητότητα που ήδη παρατηρείται στα μικρότερα χρονοδιαγράμματα.

GOLD FUTURES, M, COMEX

Το ασήμι, το μήνα που πέρασε, έκανε το ανοδικό ξέσπασμα που περιμέναμε στη σχέση του με το χρυσό, φτάνοντας μέχρι και +30% υψηλότερα από το κλείσιμο της προηγούμενης χρονιάς, πριν οπισθοχωρήσει, όπως αναμέναμε, από τη ζώνη αντίστασης (κόκκινο πλαίσιο). Όπως είχαμε γράψει στην προηγούμενη έκθεσή μας, περνώντας ανοδικά τα $17.36 θα είχε ανοδικό ξέσπασμα και πράγματι η τιμή ανέβηκε κατακόρυφα κατά +$2.5 περίπου ως τα $19.75. Ένα μικρό, πρώτο δείγμα του τι θα ακολουθήσει όταν με την νέα χρονιά θα αρχίσει να ανεβαίνει ο πληθωρισμός.

Εκτός από αυτήν λοιπόν την περιοχή ως αντίσταση, τα $19.75, χαμηλώτερα υπάρχουν τα $18.75 αρχικά και τα $17.24 μετά σε κλείσιμο μήνα, ενώ μόνο πάνω από την κομβική των $20.33 θα έχουμε την επόμενη συνέχεια σε υψηλότερες τιμές. Η στήριξη αρχίζει στα $16.98, με την κύρια στα $15.93 και την κομβική στα $14.60, κάτω από τα οποία με κλείσιμο μήνα η διόρθωση θα έχει διάρκεια.

SILVER FUTURES, M, COMEX

Φτάνοντας στο τέλος της σημερινής μας έκθεσης κι έχοντας υπόψη μας την πρόσφατη δήλωση της ολλανδικής κεντρικής τράπεζας πως “ο χρυσός είναι το θεμέλιο της εμπιστοσύνης για το χρηματοπιστωτικό σύστημα κι αν το τελευταίο γκρεμιστεί πάνω σε αυτόν θα ξαναχτιστεί”, δείτε το γράφημα της Bianco Research που ακολουθεί. Η τιμή του χρυσού, ακολουθεί “κατά γράμμα” την ποσότητα των ομολόγων με αρνητικό επιτόκιο! Κι επειδή είναι σίγουρο πια ότι, δεν υπάρχει άλλη λύση παρά μόνο η συνεχείς ενέσεις ρευστότητας από τις απανταχού κεντρικές τράπεζες, η ποσότητα αυτών των ομολόγων θα συνεχίσει να αυξάνεται μέχρι το μοιραίο τέλος. Με την τιμή του χρυσού να ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής!

Υγιαίνετε!

Σημ: Απολογούμαστε για την μη δημοσίευση της έκθεσής μας τον προηγούμενο μήνα, λόγω απανωτών επαγγελματικών ταξιδιών και της ολοένα αυξανόμενης δυσκολίας του επιχειρείν στην Ελλάδα, ειδικά για εταιρίες που ασχολούνται με το αντικείμενό μας. Η επόμενη έκθεσή μας θα δημοσιευτεί το πρώτο σαββατοκύριακο του Δεκεμβρίου.