Η αρχή της βασιλείας του ρίσκου
Αναφερόμαστε, συχνά είναι η αλήθεια, σε ιστορικά παραδείγματα που σημάδεψαν την πορεία της ανθρωπότητας και την εξέλιξη του πολιτισμού αλλά και της χρήσης ή της δαιμόνιας δύναμης του χρήματος, κυρίως γιατί είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος που διαθέτουμε για να αντιλαμβανόμαστε και να σηματοδοτούμε το ρίσκο που εμπεριέχεται στις ζωές μας. Όπως λέγανε οι διαπραγματευτές των παλαιότερων γενεών, που γαλουχήθηκαν στην μελέτη των ανθρώπινων αντιδράσεων στα χρηματιστήρια, πριν την τεχνολογική εξέλιξη που επιτρέπει πια, άοσμα εντελώς, να ανοίγει ή να κλείνει κανείς θέσεις από το γραφείο ή και το σαλόνι του ακόμη, το ρίσκο είναι σαν την φωτιά. Μπορεί κάποιος να το χρησιμοποιήσει υπέρ του με σωστή σπουδή για να κάνει την ζωή του καλύτερη ή να το αγνοήσει εντελώς και να καταστραφεί ολοκληρωτικά.
Όπως ενσωματώνουμε το ρίσκο στις κάθε λογής αποφάσεις που παίρνουμε στην ζωή μας για να προφυλαχτούμε όσο το δυνατόν περισσότερο από κάποια απροσδόκητη εξέλιξη, με τον ίδιο τρόπο αυτή η τόσο παρεξηγημένη δυναμική κυριαρχεί στις δράσεις της κοινωνίας των λαών και την εξέλιξη τους, φτάνοντας να προσδιορίζει τις γεωστρατηγικές και γεωπολιτικές μεταβλητές, έχοντας πάντοτε στις τελευταίες ως διαιρέτη την παγκόσμια οικονομία. Το ρίσκο προϋπάρχει τόσο στις επιτυχίες όσο και στις αποτυχίες, στις χαρές και τις λύπες, κι είναι ίσως το μοναδικό διαθέσιμο εργαλείο στον άνθρωπο, του οποίου η σωστή, με διάκριση και οξυδέρκεια, χρήση φέρνει αντικειμενικά αποτελέσματα σε όλες τις καταστάσεις κι ευνόητα στις επενδύσεις. Όπως γνωρίζουν καλά οι επαγγελματίες traders που έχουν εργαστεί για μεγάλα χαρτοφυλάκια, ο σχεδιασμός και ο καταμερισμός του ρίσκου προς την επιθυμητή απόδοση, είναι σχεδόν τα πάντα σε αυτή τη δουλειά. Στον πίνακα που ακολουθεί, η Deutche Bank κατάρτισε έναν κατάλογο με τις τριάντα εν εξελίξει καταστάσεις που διαθέτουν την απαραίτητη δυναμική να αναταράξουν τον κόσμο μας μέσα στο 2018, αφήνοντας την δική της περίπτωση φυσικά απ’ έξω…
Στην πρώτη έκθεση μας για την περσινή χρονιά που τελείωσε, επισημάναμε πως, η επόμενη τουλάχιστον πενταετία θα φέρει ιστορικές αλλαγές, ικανές να αλλάξουν εντελώς τις συνθήκες διαβίωσης και τα επιτεύγματα του ανθρώπινου πολιτισμού κατά τον τελευταίο αιώνα. Κύριοι άξονες γι αυτό, εκτός από την αλματώδη ανάπτυξη και χρήση της τεχνολογίας, με αιχμή τη νέα βιομηχανική επανάσταση του διαδικτύου που μόλις φτάνει στην εφηβική της φάση, είναι βέβαια η πολυπολικότητα που αναδεικνύεται στην παγκόσμια κυριαρχία με την άνοδο της Κίνας και της Ρωσίας, η οποία θα οδηγήσει και στον ογκόλιθο της αλλαγής επίσημου αποθεματικού νομίσματος, στην μετά του δολαρίου εποχή. Φυσικά, κάτι τέτοιο δεν ήταν ποτέ δυνατό, αν, όπως έχουμε αναφέρει, η υπερπαγκοσμιοποίηση δεν έδειχνε σημάδια εξάντλησης, με αποτέλεσμα την επάνοδο του προστατευτισμού και την εκτόξευση της κοινωνικής ανισότητας, αλλά και διαμέσου αυτών των μακρόχρονων τάσεων στην στρατηγική τοποθέτηση των Η.Π.Α., όπως αυτή επικοινωνήθηκε από την αιχμηρή δράση, τις συνεχείς εμπρηστικές δηλώσεις αλλά και το τελευταίο διάγγελμα του νέου αμερικανού προέδρου, κου Trump.
Εκτός από αυτά που αναφέρει η DB παραπάνω, θα θέλαμε να προσθέσουμε τον οριστικό στόχο των Η.Π.Α., μετά την οπισθοχώρηση τους από το μέτωπο της Συρίας, το Ιράν, ως τον πιο αδύναμο κρίκο της συμμαχίας με την Ρωσία και την Κίνα -και το χάος που θα κυριέψει την Μ. Ανατολή- και την ασυμφωνία της τελευταίας με τις Η.Π.Α. για τα στενά των νότιων θαλασσών της. Επίσης, τις εκλογές που αναφέρονται στο παρακάτω διάγραμμα, με προεξάρχουσες αυτές της Ιταλίας και της Ουγγαρίας κι επιπλέον την κατάσταση στην Καταλονία και την ακυβέρνητη Γερμανία, σε ότι αφορά στην Ευρώπη. Τέλος, να υπογραμμίσουμε στο διεθνές περιβάλλον, τις ρωσικές και με bold γράμματα τις βουλευτικές εκλογές στην Αμερική τον ερχόμενο Οκτώβριο, που θα είναι και η μεγάλη αντιπαράθεση της παρούσας κυβέρνησης με το βαθύ κράτος, εν μέσω της ρωσοφοβίας και της αέναης προσπάθειας διατύπωσης μομφής για παρεμπόδιση δικαιοσύνης και οριστικής αποπομπής από τον Λευκό Οίκο του κου Trump. Στα της πατρίδας μας, ειδικά μετά την δήλωση του αρχηγού ΓΕΕΘΑ, να υπενθυμίσουμε τον αυξανόμενο κίνδυνο στο Αιγαίο, την πιθανότητα για εκλογές και βέβαια την θρυλούμενη έξοδο από τα μνημόνια στις αγορές, που δεν θα αλλάξει τίποτα μακροπρόθεσμα για την Ελλάδα, η οποία θα παραμένει δεμένη πισθάγκωνα ως αποικία της Γερμανίας.
Το γεγονός ότι ο κος Trump εκλέχθηκε ως στην ουσία ανεξάρτητος, με την διακριτική εξ αποστάσεως αναγκαστική στήριξη των ρεμπουμπλικάνων, ήταν βέβαιο ότι θα προκαλούσε τεκτονικές συγκρούσεις με το κατεστημένο. Η υπόθεση της ρωσικής ανάμειξης κι επιρροής στις αμερικανικές εκλογές, χωρίς την παραμικρή απόδειξη ως τώρα, δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια συνεχής πίεση των ελίτ προς τον πρόεδρο της χώρας.
Όπως αναφέραμε τελευταία φορά τον Αύγουστο, στην έκθεσή μας με τίτλο “Πανευρωπαϊκό πάγωμα καταθέσεων από την ΕΕ”.
“Η υπόθεση της καταγγελίας μομφής ενάντια στον πρόεδρο Trump για την αποπομπή του από τον Λευκό Οίκο και η αντικατάστασή του από τον αντιπρόεδρο κο Pence, αρχίζει να δημοσιεύεται σαν θέμα όλο και συχνότερα στα αμερικάνικα ΜΜΕ, τα οποία φαίνεται πως δεν έχουν καταλάβει ότι με αυτό τον τρόπο οδηγούν την χώρα τους σε τροχιά πολέμου. Ή, ίσως για κάποιους σχολιαστές σωστότερα, μάλλον το έχουν καταλάβει κι ακολουθούν τις οδηγίες των εντολέων τους, όσο οδυνηρό για την ανθρωπότητα να είναι κάτι τέτοιο. Η τελευταία έρευνα που πήρε αρκετή δημοσιότητα, είναι αυτή του πανεπιστημίου Monmouth, που απεικονίζει τις πιθανότητες αποπομπής του κου Trump από την αμερικανική προεδρία, να είναι υψηλότερες ακόμη κι από αυτές του προέδρου Nixon την εποχή του Watergate, σύμφωνα με τις απαντήσεις των ερωτηθέντων.
Ελπίζουμε να καταλαβαίνει εύκολα κάποιος τους κινδύνους που κρύβει μια τέτοια εξέλιξη, η οποία δεν θα περιοριστεί ευνόητα μόνο στο αμερικάνικο έδαφος, από την ώρα ακόμη και μέσα στην αναδυόμενη πολυπολικότητα, όπως την δεκαετία του 1930, με την άνοδο της Κίνας και της Ρωσίας, οι Η.Π.Α. παραμένουν η περισσότερο ετοιμοπόλεμη και προηγμένη μηχανή. Κι είναι φύσει αδύνατο, να αφήσουν το προτεκτοράτο της Γερμανίας να προσχωρήσει στο μέτωπο των δύο προαναφερόμενων δυνάμεων γιατί έτσι θα χάσουν την επιρροή τους και στην Ευρώπη, μετά από την Μ. Ανατολή και την Συρία που φαίνεται να περνούν σιγά σιγά στο αντίπαλό στρατόπεδο μέσω του OBOR, του νέου εμπορικού δρόμου του μεταξιού της Κίνας.”
Την ώρα που συμβαίνουν όλα αυτά, η εμπιστοσύνη των αμερικανών πολιτών στην κυβέρνησή τους παραμένει στα χαμηλά του 2010, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα, διυλίζοντας ακόμη περισσότερο τις διχαστικές τάσεις και την κοινωνική ανισορροπία στην πιο κομβική στιγμή του αμερικάνικου έθνους στην μετά Nixon εποχή. Μακάρι να κάνουμε λάθος αλλά πιστεύουμε ότι, για πολλές δεκαετίες δεν έχει δοκιμαστεί τόσο η ενότητα και η ομόνοια στις Η.Π.Α. όπως θα δοκιμαστεί στην διαδικασία αυτών των εκλογών.
Αν όμως αυτά συμβαίνουν στην μια άκρη του Ατλαντικού, στην άλλη, επίσης η ηγέτιδα δύναμη, η Γερμανία, παραμένει χωρίς κυβέρνηση μετά την αποτυχία του συνασπισμού, με το τέλος της καγκελαρίου Merkel να προδιαγράφεται ζοφερό, όπως είχαμε αναφέρει τον Οκτώβριο. Βέβαια, εδώ το “γερμανικό θαύμα”, απομυζώντας όλα τα υπόλοιπα μέλη της Ευρωζώνης, έφτασε όχι μόνο να επαναφέρει τον δείκτη της ανεργίας του στην προ της ένωσης με την Α.Γερμανία εποχή, αλλά να προσπεράσει κατά πολύ τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (γκρι γραμμή), όπως και την Γαλλία (μπλε) και να υπολείπεται σε εργατικό δυναμικό (κόκκινη),όπως φαίνεται στο διάγραμμα που ακολουθεί, το οποίο βάση σχεδιασμού θέλει να καλύψει με τους μετανάστες και τους προσεκτικά επιλεγμένους πρόσφυγες.
Ας θυμηθούμε τι γράφαμε το καλοκαίρι που μας πέρασε, στο δεύτερο μέρος της έκθεσης που αφορούσε την χώρα μας και την αποικιακή της πια σχέση με την Γερμανία:
“Ας γυρίσουμε στην “μαμά” των κεντρικών τραπεζών, την BIS, και στον δείκτη REER, ο οποίος είναι η διεθνώς επίσημη μέτρηση για την διεθνή ανταγωνιστικότητα, χρησιμοποιώντας την πραγματική συναλλαγματική ισοτιμία, αφού ενσωματώσει τις τιμές του πληθωρισμού και του κόστους παραγωγής ανά ώρα. Στο γράφημα γίνεται η αντιπαραβολή δύο διαφορετικών περιόδων, αυτής ανάμεσα στο 1996 και το 2007 (μπλε στήλες) με αυτήν ανάμεσα στο 2008 μέχρι την χρονιά που διανύουμε (πράσινες).
Με δεδομένη την κυριαρχία της Γερμανίας στις εξαγωγές, θα περίμενε κανείς πως, μετά τον υποβιβασμό των ελλήνων εργαζομένων σε τριτοκοσμικούς σκλάβους, η χώρα μας μέσω της εγκληματικής λιτότητας θα είχε αυξήσει την ανταγωνιστικότητά της, κι άρα τις εξαγωγές της, πολύ περισσότερο ποσοστιαία από την χώρα της καγκελαρίου Merkel. Κι όμως, η Ελλάδα έπεσε στο 9.3, ενώ η Γερμανία έγινε ακόμη πιο ανταγωνιστική φτάνοντας στο 11%, εκμεταλλευόμενη το αιώνιο πάγωμα των μισθών, την φτηνή πρόσβαση σε δάνεια, τις νέες τεχνολογίες στην βιομηχανική παραγωγή και βέβαια την ισοτιμία του ευρώ. Όπως δείχνει το γράφημα, μετά την εισαγωγή του κοινού νομίσματος, μόνο η Γερμανία, η Γαλλία και η Φινλανδία αύξησαν την ανταγωνιστικότητά τους, ενώ τα τελευταία εννιά χρόνια μόνο η Ιρλανδία έχει καταφέρει να ξεπεράσει την Γερμανία μέσω της ελκυστικής για τις αμερικάνικες πολυεθνικές φορολογία της, για την οποία βρίσκεται συνεχώς στο στόχαστρο της ΕΕ.
Επιπλέον, η Γερμανία πατώντας πάνω στην υποτιμημένη ισοτιμία του ευρώ για την δυναμική της οικονομίας της, κέρδισε και κερδίζει τα περισσότερα από όλες της χώρες μέλη της ευρωζώνης, οι οποίες παρόμοια με τις αποικίες της Ελλάδας και της Πορτογαλίας, θα ακολουθήσουν αργά η γρήγορα την ίδια μοίρα. Το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας, όπως θα δείτε στο διάγραμμα έφτασε στο υψηλότερο σημείο του μεταπολεμικά, λίγο παραπάνω από το 8% και τα 300 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ η εκρηκτική άνοδος του επετεύχθει από την ώρα που η ευρωπαϊκή οικονομία εισήλθε στην ζώνη του κοινού νομίσματος, μετατρέποντας το ευρώ σε ταφόπλακα για όλα τα υπόλοιπα κράτη μέλη. Υπό αυτό το πρίσμα, δεν έχει καθόλου άδικο ο αμερικανός πρόεδρος, όταν δηλώνει πως, η Γερμανία εκμεταλλεύεται όλες τις υπόλοιπες χώρες μέλη, χρησιμοποιώντας υποτιμημένο ευρώ, όπως γράψαμε στην έκθεσή μας, με βάση την δυναμική της οικονομίας της.”
Για μια ακόμη φορά, φαίνεται ξεκάθαρα στο παραπάνω γράφημα με τους ευρωπαϊκούς δείκτες ανεργίας, η Γερμανία εκμεταλλεύτηκε με την μερκαντιλιστική στρατηγική της τα υπόλοιπα μέλη της ΕΕ, αλλά κυρίως τον ευρωπαϊκό νότο που έχει την πρωτοκαθεδρία στην ανεργία των νέων, θερίζοντας όχι μόνο μια αλλά σίγουρα δύο χαμένες γενιές από τα υπόλοιπα μέλη, αν συνυπολογίσουμε το επιστημονικό κι εργατικό δυναμικό που αποχώρησε, ίσως για πάντα, από τις χώρες της Μεσογείου.
Η μόνη έξοδος διαφυγής για την καγκελάριο, εκτός από την προκήρυξη νέων εκλογών στις οποίες τα ποσοστά της θα πέσουν ακόμη περισσότερο, είναι μια συμφωνία συγκυβέρνησης με τους σοσιαλοδημοκράτες του κου Schultz. Ο τελευταίος συντάσσεται απόλυτα με την ολοκλήρωση του ευρωπαϊκού οράματος του κου Macron, της Ευρώπης a la carte με τις πολλαπλές ταχύτητες λειτουργίας της ένωσης, σε μια ανηλεή προσπάθεια εξαγοράς χρόνου εις βάρος των ευρωπαίων πολιτών. Οι φορολογούμενοι βλέπουν την φτωχοποίηση τους να μεγαλώνει κάθε μέρα που περνά και το βίος τους να ληστεύεται από τα προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης QE του κου Draghi υπέρ των χρεοκοπημένων τραπεζών και των εταιριών ζόμπι που κρατιούνται στην ζωή, ενώ δεν θα έπρεπε, από τα εταιρικά ομόλογα που αγοράζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Διατηρούμε επιφυλάξεις και θεωρούμε ότι πολύ δύσκολα θα δεχτεί το πανίσχυρο γερμανικό βιομηχανικό λόμπυ την πρόταση της ενοποίησης του χρέους που είναι και το θνησιγενές σημείο του ευρώ, γιατί έτσι θα χάσει το πρωτογενές πλεονέκτημα του απέναντι στις υπόλοιπες ανταγωνιστικές χώρες της Ευρωζώνης, όπως η Γαλλία και η Ιταλία.
Εκτός από το Brexit, με την ξεκάθαρη διάθεση του status quo ως τώρα να παρθεί η τελική απόφαση για την αποχώρηση της Μ.Βρετανίας από την ΕΕ στα βουλευτικά έδρανα, ακυρώνοντας στην ουσία το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, με όσες συνέπειες περαιτέρω πόλωσης ενέχει κάτι τέτοιο, στο πρώτο μισό του 2018 οι ιταλικές εκλογές θεωρούνται από τώρα ως το φαβορί που θα εκτοξεύσει την μεταβλητότητα στους δείκτες και θα δοκιμάσει το χρηματοπιστωτικό σύστημα για ακόμη μια φορά. Kι αυτό γιατί, όπως το SPD στην Γερμανία κατρακύλησε σε ιστορικά χαμηλά, έτσι και το κυβερνών PD της Ιταλίας φαίνεται να βγαίνει κάτω από 25% στις τελευταίες δημοσκοπήσεις, σε αντίθεση με την κεντροδεξιά που φτάνει στο 36%, του πρώην πρωθυπουργού κου Berlusconi, ο οποίος είναι γνωστό ότι εκβιάστηκε να αποχωρήσει από την κα Merkel.
Πέρα όμως από αυτόν, υπάρχει επίσης το αντιευρωπαϊκό Five Star του κου Grillo, με ποσοστό περίπου στο 28%. Αν λάβουμε ως δείγμα αυτή την πρόθεση ψήφου, όσο και να γνωρίζουμε πως, τα τελευταία χρόνια αποκλίνουν οικτρά από το τελικό αποτέλεσμα, έχουμε δύο κόμματα που συγκεντρώνουν πάνω από το 60% της εκλογικής δύναμης, τα οποία έχουν ως σημαία την αποχώρηση της Ιταλίας από το κοινό νόμισμα και την επανέκδοση τοπικού νομίσματος για να ανακάμψει η οικονομία τους. Και πως μπορεί άραγε κανείς να τους κακολογήσει, όταν όπως έχουμε δείξει, αλλά και όπως φαίνεται από το γράφημα του Bloomberg που ακολουθεί, η χρεοκοπημένη στην ουσία Ιταλία, μαζί με την Ισπανία και την Ελλάδα, είναι οι πρώτες χώρες της ΕΕ με το μεγαλύτερο ποσοστό αύξησης της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Με γεγονός πια το πρώτο νομοσχέδιο του νέου προέδρου που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο, άρχισαν ήδη οι πρώτες δηλώσεις εκπροσώπων της γερμανικής βιομηχανίας, αλλά επίσης και από την Ρωσία και την Κίνα, για το πλεονέκτημα που δημιουργεί ο νέος φορολογικός νόμος για την αμερικανική βιομηχανία.
Όπως αναφέραμε στην έκθεσή μας τον Νοέμβριο:
“Στην περίπτωση που ψηφιστεί τελικά το νομοσχέδιο μέχρι τα Χριστούγεννα, θα δημιουργήσει τεράστιο επαναπατρισμό κεφαλαίων από εταιρίες που κρατούν τα κέρδη τους εκτός Η.Π.Α, αφού εκτός από την μείωση σε 20% του εταιρικού φόρου, από 35% που βρίσκεται τώρα, θα δοθούν επιπλέον επιβραβεύσεις σε όσους οδηγήσουν τα κεφάλαιά τους πίσω στην μητέρα πατρίδα. Μια τέτοια ρύθμιση είναι ικανή να θέσει σε τροχιά έναν ακόμη ανοδικό κύκλο, ακυρώνοντας την οποιαδήποτε αναμενόμενη χρονικά διόρθωση, με αποτέλεσμα οι αμερικανικές μετοχές να ξεκινήσουν την παραβολική, κάθετη, άνοδό τους, δημιουργώντας μεγάλες πιέσεις τόσο στις χρηματοαγορές, όσο και στις οικονομίες του υπόλοιπου κόσμου, αλλά ειδικά της Ευρώπης η οποία βρίσκεται στην πιο εύθραυστη κατάσταση.”
Με τόσο μεγάλες φορολογικές επιβαρύνσεις που έχουν τα μέλη της Ευρωζώνης, συν τα κόστη των κοινωνικών συμμετοχών ως ποσοστό του ακαθάριστους εθνικού προϊόντος, όπως δείχνει το παραπάνω γράφημα από τον ΟECD, είναι μαθηματικά πια βέβαιο ότι το μεγάλο κεφάλαιο θα συνεχίσει την επιστροφή του στις Η.Π.Α., αποχωρώντας από την Ευρώπη και μειώνοντας ακόμη περισσότερο το ποσοστό του που βρίσκεται στο 20% στα διαθέσιμα των κρατών ως αποθεματικό συνάλλαγμα. Επιπλέον, με το δολάριο να βρίσκεται στο 63.5%, όπως δείχνει το παρακάτω γράφημα με τα στοιχεία του IMF, διαθέτοντας δηλαδή την βαθύτερη ρευστότητα από οποιοδήποτε άλλο, δεν μπορούμε να μην απορούμε κάθε φορά που διαβάζουμε αναλύσεις, τόσο στο εξωτερικό όσο στην χώρα μας, που το θέτουν σε ακαριαίο τέλος κι άμεσο εξαφανισμό, αγνοώντας ότι έτσι μάλλον περιγράφουν κάποιο απροσδόκητο γεγονός εξαφανισμού του πληθυσμού του πλανήτη…
Αφού αναφέραμε το δολάριο, ας ξεκινήσουμε με αυτό το κομμάτι της τεχνικής ανάλυσης στην έκθεσή μας.
Έκλεισε τη χρονιά στα 92.12 από το υψηλό των 103.82 με απώλειες περίπου 12%, επιστρέφοντας πάλι να τσεκάρει τα χαμηλά της πρώτης βδομάδας του Σεπτεμβρίου όταν κατέγραψε το 91.01, όπως είχαμε προϊδεάσει ότι μπορεί να συμβεί στην τελευταία μας έκθεση του Δεκεμβρίου:
“Η διαπραγμάτευση του κινήθηκε ακριβώς μέσα στο πλαίσιο του προηγούμενου μήνα, οπότε θα πρέπει να περιμένουμε το τέλος Δεκεμβρίου για να δούμε προς τα που θα συνεχίσει την πορεία του, αφού ένα κλείσιμο πάνω από τα 95.10 θα σημάνει αναστροφή, ενώ ένα κάτω από τα 92.49 θα δώσει σήμα πως τα χαμηλά του Σεπτεμβρίου στα 91.01 μάλλον θα τεσταριστούν ξανά.”
Παρόλο που στα μεγάλα χρονοδιαστήματα του τριμήνου και του έτους η πορεία του είναι θεμελιωμένα καθοδική, όπως και η τάση, στα μικρότερα η ορμή εμφανίζεται να μην ακολουθεί τόσο έντονα την διαρκή πτώση, ίσως σημάδι ότι μπορεί να ανακάμψει μέσα στον Γενάρη, τουλάχιστον στην ημερήσια διαπραγμάτευση. Αν ο πρώτος μήνας της χρονιάς κλείσει κάτω από τα 92.08, τότε πιθανά η πτώση να συνεχιστεί και μέσα στον Φεβρουάριο πριν έχουμε το πρώτο ράλλυ ανοδικής αντίδρασης. Μόνο ένα μηνιαίο κλείσιμο κάτω από τα 91.01 θα δώσει μεγαλύτερες πιθανότητες για συνέχεια προς χαμηλότερες τιμές, με δεδομένο ότι θα έχουμε τουλάχιστον ένα ημερήσιο κλείσιμο κάτω από τα 91.62 που είναι η πρώτη περιοχή στήριξης πριν το χαμηλό του Σεπτεμβρίου. Η πρώτη αντίσταση βρίσκεται στα 93.02, πάνω από τα οποία αυξάνονται οι πιθανότητες το δολάριο να επισκεφτεί ξανά τα 95.15 της πρώτης βδομάδας του Νοεμβρίου κι ίσως μελλοντικά τα 97.58.
Όπως θα δείτε στο διάγραμμα μας που ακολουθεί, η τιμή απορρίφθηκε από την μεσαία γραμμή του ανοδικού καναλιού, αλλά βρίσκεται μέσα στην ζώνη ζήτησης (μπλε πλαίσιο) κι ίσως επισκεφτεί την κάτω γραμμή του πλαισίου, περίπου στην περιοχή των 90 με 89.5 πριν την υποψήφια αναστροφή, με την ζώνη των 89 με 88.5 να παραμένει ως κομβική στήριξη. Με γεγονός πια το φορολογικό νομοσχέδιο του κου Trump, και τον επικείμενο επαναπατρισμό τεράστιων κεφαλαίων, το μόνο αρνητικό που σίγουρα θα καθορίσει την πορεία του δολαρίου την χρονιά που διανύουμε, είναι όπως προαναφέραμε, οι προσπάθειες για την αποπομπή του κου Τrump από τον Λευκό Οίκο.
US DOLLAR FUTURES, M, ICE
[+] click images to enlarge
Όσο περίπου έχασε το δολάριο μες την χρονιά, άλλο τόσο και λίγο παραπάνω κέρδισε το ευρώ που βάλθηκε να τρελάνει όλους τους αναλυτές-μαζί τους κι εμάς- αφού εμφανίζεται με μεγαλύτερη δυναμική από αυτήν που περιμέναμε, παρόλα τα άλυτα κι ολοένα αυξανόμενα θεμελιώδη προβλήματα της ΕΕ που αναφέραμε και σε αυτήν την έκθεση για ακόμη μια φορά.
Από το χαμηλό των 1.0455 έφτασε να κλείσει την χρονιά στα 1.1994, επιστρέφοντας στην περιοχή από την οποία είχε απορριφθεί τον Σεπτέμβριο. Στην έκθεσή μας του Αυγούστου, γράψαμε ότι δεν είναι απίθανο το ευρώ να φτάσει στην περιοχή που διέσπασε καθοδικά τον πολύχρονο τριγωνικό σχηματισμό που μπορείτε να δείτε στο διάγραμμα, οδηγούμενο από τα hedge funds και τους σπεκουλαδόρους που σε αντίθεση με το έξυπνο χρήμα των θεσμικών commercials ή hedgers, βρίσκονται σχεδόν πάντα στο τέλος χαμένοι.
Στο διάγραμμα της Sundial Research που ακολουθεί, μπορείτε να δείτε τις θηριώδεις short θέσεις των commercials, οι οποίοι ποντάρουν σε μελλοντική πτώση του ευρώ, με περισσότερα από 200,000 συμβόλαια, όπως περίπου το 2011 στο αποκορύφωμα της ελληνικής κρίσης. Αν πιστεύετε ότι θα συμβεί κάτι διαφορετικό αυτή τη φορά, να σας θυμίσουμε ευγενικά να μην ποντάρετε ποτέ αντίθετα από αυτούς οι οποίοι διαμορφώνουν τους κανόνες του παιχνιδιού, το οποίο, επίσης, τους ανήκει.
Εκτός από την ζώνη των 1.20 με 1.21, η πρώτη κύρια αντίσταση βρίσκεται στα 1.2375, η δεύτερη στην περιοχή των 1.25, που είναι αρκετά πιθανό να φτάσει το κοινό νόμισμα ταφόπλακα και η τρίτη στα 1.2770, η οποία θα είναι ένα τεράστιο δώρο σε όσους πιστεύουν ότι το ευρώ θα βρεθεί σε αρκετά χαμηλότερες τιμές μελλοντικά, ώστε να το πουλήσουν. Ένα κλείσιμο κάτω από 1.19 θα προϊδεάσει για πτώση προς τα 1.1550, τα οποία αν χαθούν θα δώσουν πορεία για τις δύο κύριες μακροχρόνιες στηρίξεις, αυτή των 1.0950 και των 1.0340. Για την ώρα, όλοι οι δείκτες σε εβδομαδιαίο και μηνιαίο χρονοδιάγραμμα απεικονίζουν θετικά την τάση και την ορμή, ενώ ο μεσοπρόθεσμος κύκλος του συμπληρώνεται στα τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου, με τον προγνωστικό δείκτη μεταβλητότητας μας (volatility) να σημειώνει μεγάλη άνοδο τότε, πιθανά λόγω των ιταλικών εκλογών.
Ανοδικά έκλεισαν τα πολύτιμα μέταλλα την χρονιά με τον χρυσό στα $1,309.3 αυξημένο κατά 14% περίπου και το ασήμι στα $17.14 ενισχυμένο κατά 8%, ανά ουγκιά αντίστοιχα.
Όσοι από τους αναγνώστες μας είχαν προσέξει το διάστημα που αναφέραμε στην έκθεση του Οκτωβρίου, θα πρέπει να αντιμετώπισαν με χαρά την άνοδο που είχαμε τον τελευταίο μήνα της χρονιάς:
“Δεν θεωρούμε ότι οι τωρινές συνθήκες συμφέρουν για αγορές και συνιστούμε υπομονή τουλάχιστον μέχρι την πρώτη εβδομάδα του Δεκεμβρίου που θα έχει ξεκαθαρίσει το τοπίο κι ίσως τα πολύτιμα μέταλλα να είναι έτοιμα να αντιστρέψουν την καθοδική τους τάση.”
Πράγματι, το χαμηλό στα πολύτιμα μέταλλα, πριν το ανοδικό ράλλυ, καταγράφηκε στις 12 Δεκεμβρίου, ενώ στις αρχές του ίδιου μήνα, είχαμε υπογραμμίσει στην έκθεσή μας το περιορισμένο πεδίο μέσα στο οποίο διαπραγματεύονταν οι τιμές, σημειώνοντας πως, “τέτοιου είδους συσπείρωση προηγείται πάντα κάποιας μεγάλης κίνησης”.
Με τον μεσοπρόθεσμο κύκλο των πολύτιμων μετάλλων να φτάνει ως τα τέλη Μαρτίου και τα μέσα Απριλίου, υπάρχουν βάσιμες πιθανότητες για συνέχεια του ανοδικού ράλλυ που είδαμε μέσα στον Δεκέμβριο, με πρώτη προϋπόθεση να κλείσουν τον Ιανουάριο ο χρυσός πάνω από τα $1,309.8 και το ασήμι τα $17.49. Στην περίπτωση που συμβεί αυτό, οι επόμενες αντιστάσεις του χρυσού βρίσκονται στα $1,362, στα 1,377.5 που είναι το υψηλό του 2016 και πρέπει οπωσδήποτε να ξεπεραστεί με καλό όγκο συναλλαγών, για να δούμε τον βασιλιά των πολύτιμων μετάλλων να διεκδικήσει τα $1,449, πάνω από τα οποία θεμελιώνεται η τάση ως ανοδική στα μεγάλα χρονοδιαστήματα, σημείο απαραίτητο για να δούμε να ξεδιπλώνεται το μεγάλο πραγματικά ράλλυ που περιμένουμε, το οποίο θα ξεπεράσει το υψηλό του 2011 στον δρόμο για τις $5,000 ανά ουγκιά τουλάχιστον.
Οι κύριες στηρίξεις που θα θεωρήσουμε ως μεγάλες ευκαιρίες, αν ισχύσει το σενάριο που προαναφέραμε, βρίσκονται στην ζώνη των $1,268 με $1,275, στα $1,238 και η κομβική όλων στα $1,214. Η μόνη υποψία που οφείλουμε να αναφέρουμε αυτή τη στιγμή, είναι πως, η τιμή του χρυσού σε ευρώ βρίσκεται χαμηλότερα από αυτήν του δολαρίου, οπότε έχουμε απόκλιση (divergence), άσχετα αν θεωρούμε πως η τιμή σε ευρώ ανταποκρίνεται σε μια σπάνια ευκαιρία για αγορές. Όπως ίσως θυμούνται οι παλαιότεροι αναγνώστες μας, τα αυθεντικά ράλλυ του χρυσού ξεχωρίζουν γιατί γίνονται έναντι σε όλα τα fiat νομίσματα και όχι μόνο σε κάποια, που ίσως είναι προϊόν arbitrage.
GOLD FUTURES, M, COMEX
Παρατηρώντας το παραπάνω διάγραμμα του χρυσού, θα δείτε πως έχουμε τοποθετήσει σημάδια (μπλε βέλη) κάτω από τους μήνες που έγιναν οι αυξήσεις στα βασικά επιτόκια από την FED, της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας. Θεωρούμε πως, είναι ισχυρές οι πιθανότητες να συνεχίσει ο νέος διοικητής, κος Powell, την πορεία που είχε σχεδιάσει η απερχόμενη κα Yellen, κι έτσι από το 1.5% που βρίσκονται τώρα, θα ανέβουν στο 2% μέσα στην χρονιά, με μισή μονάδα παραπάνω το 2019, φτάνοντας στο 3% το 2020. Κάτι τέτοιο, πρώτον θα μεγαλώσει ακόμη περισσότερο την διαφορά στις αποδόσεις με τα αρνητικά επιτόκια του κου Draghi στο -0.4%, πιέζοντας το ευρώ να αποδυναμωθεί απέναντι στο δολάριο και δεύτερον, επειδή η FED θα λειτουργεί πυροσβεστικά βρισκόμενη πίσω από την καμπύλη του ανερχόμενου πληθωρισμού, τα αληθινά επιτόκια, η διαφορά του ονομαστικού δηλαδή από την τιμή του πληθωρισμού, θα ωθούν τα πολύτιμα μέταλλα προς υψηλότερες τιμές, όπως επίσης και τα διατροφικά εμπορεύματα, τα οποία εκτός από τον πληθωρισμό θα αρχίσουν να ενσωματώνουν και τις προβλεπόμενες, ολοένα αρνητικότερα, κλιματολογικές συνθήκες στον παρόντα ηλιακό κύκλο για τα επόμενα οκτώ χρόνια περίπου.
SILVER FUTURES, M, COMEX
Πριν περάσουμε στην τεχνική ανάλυση για το ασήμι, να θυμίσουμε ένα άλλο στοιχείο για το επερχόμενο ράλλυ που σας παρουσιάσαμε στην έκθεση του Νοεμβρίου, κι είχε να κάνει με την καταβύθιση των πωλήσεων λιανικής νομισμάτων και ράβδων χρυσού, όπως την παρουσίαζε το γράφημα του Bloomberg:
“Αυτό πάντως που αξίζει να σημειώσουμε είναι πως, έχουν μειωθεί αρκετά, όπως θα δείτε στο γράφημα του Bloomberg, οι πωλήσεις χρυσού και ασημιού σε φυσική μορφή νομισμάτων και ράβδων που προσφέρει και η PMG. Αν παρατηρήσετε το γράφημα προσεκτικά βέβαια, θα δείτε ότι το 2007, πριν την μεγάλη άνοδο του χρυσού και του ασημιού, είχε συμβεί ακριβώς το ίδιο.”
Το ασήμι, όπως και ο χρυσός, παρότι βρίσκονται υπεραγορασμένα σε ημερήσιο επίπεδο κι άρα υποψήφια για διόρθωση, στα υπόλοιπα χρονοδιαστήματα, της εβδομάδας και του μήνα, η τάση παραμένει θετική όπως και η ορμή. Με το πρώτο εμπόδιο να βρίσκεται στο τέλος του μήνα στα $17.49, οι επόμενες αντιστάσεις στο ασήμι βρίσκονται στα $17.74, τα $18.29 και τα $18.80 πάνω από τα οποία καθιερώνεται ανοδική η τάση στο μηνιαίο χρονοδιάγραμμα. Οι στηρίξεις είναι στα $17.17, τα $16.05 και τα $15.63 πριν τα $14.34, τα οποία δεν πρέπει επ’ουδενί να παραβιαστούν σε ετήσιο επίπεδο, αν θέλουμε να δούμε τις υψηλότερες τιμές που ελπίζουμε.
Λίγο πριν το τέλος της σημερινής μας έκθεσης, ας δούμε την διαφορά του ετήσιου χρονοδιαγράμματος του χρυσού, από την πρώτη έκθεση της προηγούμενης χρονιάς στην τωρινή:
“To κερί που τύπωσαν και τα δύο πολύτιμα μέταλλα το 2016 (inverted hammer), εμφανίζεται συνήθως για να σηματοδοτήσει το τέλος μιας σύντομης πτώσης. Ένα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι ο μεγάλος, θετικός όγκος διαπραγμάτευσης όπως φαίνεται στο διάγραμμα του χρυσού που ακολουθεί. Η δεύτερη βασική προϋπόθεση για ανοδική αναστροφή είναι το επόμενο κερί, του 2017 δηλαδή, να κλείσει πάνω από αυτό της χρονιάς που πέρασε.”
GOLD FUTURES, 12M, COMEX
Όπως βλέπετε στο ανανεωμένο διάγραμμα μας του χρυσού παραπάνω, πραγματικά, τέθηκαν υψηλά οι πιθανότητες να είναι το χαμηλό του 2015 το μακροπρόθεσμο χαμηλό σημείο που περιμέναμε, με τον οκταετή κύκλο να κατέγραψε τα χαμηλά του την προηγούμενη χρονιά, στοιχείο που θα επιβεβαιωθεί αν η φετινή χρονιά κλείσει σε υψηλότερη τιμή από τα $1,393, ενώ η καθοδική σφήνα (falling wedge) έσπασε ανοδικά. Σε αυτή την περίπτωση, κάθε πτώση της τιμής των πολύτιμων μετάλλων θα είναι και μια μεγάλη, σίγουρη, ευκαιρία για αγορές χρυσού και ασημιού φυσικών νομισμάτων και ράβδων που προσφέρει η PMG.
Για το τέλος της σημερινής μας έκθεσης ένα διάγραμμα της Sundial Research στο οποίο φαίνεται η υπερβολικά ευφορική τοποθέτηση των επενδυτών στον αμερικάνικο δείκτη SPX, αντίστοιχη με τις εποχές του 2000 και του 2007. Όπως την δεύτερη βδομάδα του Μαίου προειδοποιήσαμε από επαγγελματική δεοντολογία, χωρίς να έχουμε την παραμικρή ανάμιξη, για επικείμενη διόρθωση του ελληνικού χρηματιστηρίου δημοσιοποιώντας το απαραίτητο διάγραμμα που στήριζε την άποψή μας, έτσι κάνουμε και τώρα. To ανοδικό ξέσπασμα αρκετών χρηματιστηριακών δεικτών ανά τον κόσμο και κυρίως των αμερικάνικων είναι το πρώτο σημάδι που περιμέναμε για το επερχόμενο σπάσιμο της φούσκας των ομολόγων. Εδώ, πρόκειται ξεκάθαρα για μια κίνηση προστασίας του κεφαλαίου και όχι τόσο της απόδοσης, μπροστά στο ενδεχόμενο να ξεκινήσει αλυσιδωτή κρίση στο δημόσιο χρέος των κρατών, κίνηση που θα ανεβάσει το ρίσκο τους, όπως και τις αποδόσεις τους, αλλά σε πτωτικές τιμές.
Ισχύει πως τα περισσότερα χρηματιστήρια είναι έτοιμα να ξεκινήσουν την παραβολική φάση της ανόδου τους. Αυτό όμως δεν πρόκειται να συμβεί πριν φροντίσουν να διώξουν τους περισσότερους από τους συμμετέχοντες από τα μελλοντικά κέρδη. Από όσους καταφέρουν να παραμείνουν σε αυτή την κούρσα της απώλειας αγοραστικής δύναμης των fiat νομισμάτων που θα σπρώχνει υψηλότερα της τιμές των μετοχών, μόνο ένα ελάχιστο ποσοστό θα καταφέρει να αντέξει τον φρενήρη ρυθμό των απότομων εναλλαγών που θα αποφέρει η άνοδος της μεταβλητότητας που πάντα συνοδεύει τις παραβολικές φάσεις κι ακόμη ένα μικρότερο από αυτό το ποσοστό θα πετύχει να εισπράξει στην τσέπη του την όποια υπεραξία πριν ξεκινήσει κατακλυσμιαία η καθοδική φάση. Όπως ακριβώς γίνεται και στα περισσότερα κρυπτονομίσματα αυτή την εποχή, για τα οποία έχουμε ετοιμάσει μια ειδική αναφορά που θα δημοσιοποιήσουμε το τρίτο σαββατοκύριακο του μήνα. Όσοι αντιλαμβάνονται πως, το ρίσκο είναι ο βασιλιάς του παιχνιδιού, καταλαβαίνουν άριστα την διαχρονική προστασία στις αποδόσεις που προσφέρουν τα πολύτιμα μέταλλα.
Σας ευχόμαστε καλή χρονιά, με υγεία και αγάπη για σας και τους δικούς σας ανθρώπους!
Yγιαίνετε!
*Η Precious Metals Greece δεν αποτελεί χρηματιστηριακή, επενδυτική ή άλλου τύπου συμβουλευτική εταιρεία και σε καμία περίπτωση δεν παρέχει επενδυτικές, οικονομικές ή άλλου τύπου συμβουλές ούτε δημιουργείται με τη χρήση της Ιστοσελίδας οποιασδήποτε μορφής σχέση εντολής. Η Precious Metals Greece σας συνιστά να ζητήσετε συμβουλευτικές υπηρεσίες από ανεξάρτητο οικονομικό σύμβουλο.
