16.04 2020

H πανδημία του φόβου

Για μια ακόμη φορά φαίνεται πως, η ιστορία με τους επαναλαμβανόμενους κύκλους της, αρέσκεται στο να ειρωνεύεται τον ανθρώπινο πολιτισμό που, αέναα εκκρεμεί ανάμεσα στις δύο δυνάμεις που τον ορίζουν από καταβολής του, τον φόβο και την απληστία. Ήταν στα μέσα στου 14ου αιώνα, όταν η πανδημία της βουβωνικής μαύρης πανώλης εξολόθρευσε περίπου εκατό με διακόσια εκατομμύρια ανθρώπους στην Ευρώπη και την Ασία, μειώνοντας τον πληθυσμό κατά περισσότερο από το ένα τέταρτο, γεννώντας έτσι, ως παράπλευρη δυναμική, τον καπιταλισμό. Η έλλειψη εργατικών χεριών ανάγκασε τους φεουδάρχες να αρχίσουν να προσφέρουν μισθούς, οδηγώντας τότε τους εργάτες για πρώτη φορά σε ουσιαστικά έσοδα και δικαιώματα. Ταυτόγχρονα, εγκαθιδρύθηκε και η προστασία της κληρονομικότητας στην ακίνητη περιουσία, η οποία όπως διασπόταν στις επόμενες γενιές, γεννούσε συνεχώς πληθωριστικές πιέσεις, αφού το σύνολό της παρέμενε σταθερό αλλά οι ιδιοκτήτες της πολλαπλασιάζονταν.

Στις μέρες μας όμως, με την εξάπλωση του κορωνοϊού δεν κινδυνεύουμε να κλείσει ο κύκλος και να τελειώσει ο καπιταλισμός, ο οποίος έτσι κι αλλιώς δεν εφαρμόζεται στις αληθινές αρχές του. Αν λειτουργούσε σωστά, δεν θα έπρεπε να σώζονται σε κάθε κρίση οι εταιρίες και οι τράπεζες από τους φορολογούμενους πολίτες μέσω ποσοτικής χαλάρωστης QE. Θα έπρεπε να χρεοκοπούν, αφήνοντας στους εργαζόμενούς τους την όποια αξία θα απέμενε μετά τις ζημιές τους, ώστε να καρπωθούν οικονομικά την μετάβαση προς την νέα ιδιοκτησία. Δεν μπορεί να καρπώνονται μόνιμα οι μεγαλομέτοχοι και οι διευθυντές τα κέρδη και να κοινωνικοποιούν τις ζημιές στους πολίτες. Αυτό δεν είναι καπιταλισμός. Είναι η εξελιγμένη, αρρωστημένη μορφή του, ο κορποκαπιταλισμός που γεννήθηκε με την άρση της νομολογίας Glass Steagall από τον πρόεδρο Bill Clinton, που επέτρεψε στις τράπεζες να αναπτύξουν τμήματα διαπραγμάτευσης. Οδήγησε έτσι στην εξάμβλωση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, επιτρέποντας στις εταιρίες να κερδοσκοπούν έναντι στους μικροεπενδυτές, επαναγοράζοντας τις ίδιες τους τις μετοχές σε φρενήρη ρυθμό, όπως θα δείτε στο γράφημα του Bloomberg που ακολουθεί.

Αυτή η ληστρική μανία που εξαπλώθηκε στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, επιβραβεύοντας το 1% που έχει στην κατοχή του πάγια περιουσιακά στοιχεία έναντι του 99% που επιβιώνει από τον κόπο της εργασίας του, μοιάζει περισσότερο με σοσιαλισμό, από την ώρα που επεμβαίνουν τα κράτη στην σωτηρία του συστήματος και μετά τις κρίσεις επιστρέφονται υγιέστατεσ οι εταιρίες και οι τράπεζες στους μετόχους τους με το κλειδί στο χέρι. Μένει στους πολίτες μόνο το χρέος, να αυγατίζει συνεχώς και να διογκώνεται από γενιά σε γενιά, ολοένα και περισσότερο. Ο μεγάλος κίνδυνος στον ορίζοντα είναι η επερχόμενη αδυναμία των κρατών να διατηρήσουν το κοινωνικό συμβόλαιο και να σταθούν στο ύψος των υποχρεώσεών τους, συνεχίζοντας τις, ήδη πληρωμένες για το μέλλον από τους εργαζομένους, κοινωνικές παροχές στην περίθαλψη, την εκπαίδευση και τα ταμεία συντάξεων. Υποχρεώσεις, οι οποίες όπως έχουμε δείξει τον Φεβρουάριο του 2018, δεν είναι καν ενταγμένες κι υπολογισμένες στους επίσημους κρατικούς ισολογισμούς!

Η εξάπλωση του κορωνοϊού, ήρθε να χτυπήσει μια κουρασμένη οικονομία, η οποία δεν αφέθηκε να ισορροπήσει με την κρίση του 2008. Γιατί και τότε, οι κεντρικές τράπεζες διάλεξαν τον εύκολο, γι αυτές και τα πολυεθνικά μεγαθήρια, δρόμο. Με το παγκόσμιο εμπόριο να έχει καταγράψει τα υψηλά του, όπως αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, το σοκ από την πτώση της ζήτησης είναι τόσο ισχυρό τώρα που, ευοίωνες προβλέψεις το φέρουν σε ποσοστό πτώσης ανάμεσα στο 13% με 32% για αυτή τη χρονιά. Ήδη, ο προγνωστικός δείκτης του OECD γιά τις Η.Π.Α. βυθίστηκε στο 98.9, κοντά στα χαμηλά του 2009 δηλαδή, αφού συμπλήρωσε πρώτα 16 μήνες κάτω από την ένδειξη 100, αποδεικνύοντας πως, η ανάπτυξη, παρόλες τις ενέσεις τρισεκατομμυρίων από τις κεντρικές τράπεζες, βρισκόταν σε καθοδική τροχιά, όπως είχαμε υποψιαστεί ότι μπορεί να συμβεί από τον Δεκέμβριο του 2018.

Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Eδώ έχουμε να κάνουμε με ένα συνδυασμό της κρίσης ρευστότητας του 1998 με αυτήν του 2008-9. Δυστυχώς, είναι από πολύ δύσκολο ως απίθανο να επανακάμψει η οικονομία σε λιγώτερο από μια πενταετία, αν όλα πάνε καλά, κατά την ταπεινή μας γνώμη, από τον χειρισμό της κρίσης του κορωνοϊού. Έχουμε κουραστεί να γράφουμε και να επαναλβάνουμε τα τελευταία τέσσερα χρόνια ότι οι κεντρικές τράπεζες είναι παγιδευμένες στο το ίδιο τους το πείραμα, με τα αρνητικά επιτόκια και τους ωκεανούς φρεσκοτυπωμένου χρήματος που διοχετεύουν παραπάνω από δέκα χρόνια τώρα στις αγορές. Όπως έχουμε πεί δεκάδες φορές σε αυτές τις εκθέσεις, αυτός είναι ένας δρόμος χωρίς επιστροφή ως το μοιραίο τέλος. Δεν μπορούν να σταματήσουν τις συνεχείς ενέσεις ρευστότητας γιατί θα γκρεμιστεί το σύστημα, όπως το έχουν ρυθμίσει.

Και τι κάνουν τώρα που ήρθε η ώρα για ένα αληθινό σοκ με τον χεισισμό της εξάπλωση του ιού, ο οποίος δεν είναι φυσικά ένας μαύρος κύκνος, όπως και ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου, κος Nassim Taleb δήλωσε, αλλά μια ξεκάθαρα προβλεπόμενη κρίση, που θα μπορούσε να περιοριστεί εξ αρχής; Συνεχίζουν να τυπώνουν τρισεκατομμύρια, γιατί αυτό είναι το απόλυτο άλλοθι για να συνεχίζεται η αιώνια μεταφορά πλούτου προς το 0.1% από τα χαμηλώτερα στρώματα. Τα οποία υποφέρουν τόσο καιρό, δεκαετίες κυριολεκτικά για να τα βγάζουν πέρα και θα συνεχίζουν να υποφέρουν μέχρι να καταλάβουν το μέγεθος της απάτης από την απώλεια της αγοραστικής δύναμης των νομισμάτων με τα οποία αμοίβονται για τους κόπους και το ρίσκο που παίρνουν καθημερινά.

Στο παραπάνω διάγραμμα του Bloomberg και πάλι, βλέπετε τον ισολογισμό των τεσσάρων μεγάλων κεντρικών τραπεζών, της αμερικάνικης FED, της ευρωπαϊκής ΕΚΤ, της ιαπωνικής BOJ και της αγγλικής BOE-την ποσότητα νομισμάτων που διοχετεύουν στις χρηματαγορές δηλαδή-επί του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος, να ξεσπά ανοδικά και πάλι. Η FED, που μόλις έκοψε τα βασικά της επιτόκια κι αυτή στην μηδενική βάση, έφτασε στα $6.1 τρισεκατομμύρια, ρίχνοντας στην αγορά $2 τρισεκατομμύρια μέσα σε ένα μήνα! Αρκεί να σκεφτεί κάποιος πόσο εξωπραγματικό φαινόταν το 2008 το ποσό των $750 δισεκατομμυρίων που αναγκάστηκαν να ρίξουν στην αγορά, για να μην σβήσει για πάντα το σύστημα από την κρίση της συστημικής απάτης των ενυπόθηκων δανείων.

Χρειάστηκαν μόνο τρείς βδομάδες μέσα στον Μάρτιο, για να φτάσει η ανεργία στις Η.Π.Α. σε υψηλό 80 χρόνων, στο 13%, με τις αιτήσεις για εργασία να φτάνουν στα 6.6 εκατομμύρια μόνο σε μια από αυτές, όπως δείχνει το γράφημα του Bloomberg που ακολουθεί. Κι αυτό είναι μόνο η αρχή. Δεν θα μας κάνει καθόλου εντύπωση αν τα νούμερα της ανεργίας διπλασιαστούν τον επόμενο μήνα και σταματήσουν οι αναλυτές να συγκρίνουν την παρούσα περίοδο με το 1929, βάζοντας τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο στις αναφορές τους. Όσο παραμένουν κλειστές οι οικονομίες παγκόσμια και συνεχίζεται το “μένουμε στο σπίτι”, τόσο οι κάθε είδους δείκτες ανάπτυξης θα γίνονται περισσότερο απειλητικοί για τους απλούς, καθημερινούς ανθρώπους. Σχετικά με την χώρα μας, εύκολα μπορεί να καταλάβει κάποιος τι θα συμβεί σε μια οικονομία που τουλάχιστον το ένα πέμπτο του εσόδου της εξαρτάται από τον τουρισμό και βρίσκεται ήδη χρεωμένη στο 200% σχεδόν του εθνικού ακαθάριστου προϊόντος, το οποίο θα μειωθεί από 15% ως 25%, με το ιδιωτικό χρέος και τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια πέραν της ζώνης του κόκκινου και τον παραγωγικό της ιστό κατεστραμένο. Μόνο από θαύμα μπορεί να σωθούν οι επόμενες γενιές για να μην γίνουν εντελώς σκλάβοι στην αποικία της Γερμανίας…

Προφανώς, από ότι καταλαβαίνετε, διαφωνούμε κάθετα με τον τρόπο, τον χρόνο και το είδος των μέτρων που πάρθηκαν. Όχι γιατί φυσικά δεν ενδιαφερόμαστε για την εξέλιξη της εξάπλωσης. Το αντίθετο. Με τον απόλυτο σεβασμό σε κάθε άνθρωπο που χάνει τη ζωή του, θυμώνουμε ακόμη περισσότερο με τους ανίκανους πολιτικούς που εύκολα ψηφίζουν εν συνόλω ότι ανεδαφικό τους διατάξει το κάθε κόμμα. Το σύστημα όφειλε να είναι καθόλα προετοιμασμένο, τουλάχιστον σε επίπεδο σχεδιασμού και οργάνωσης για τέτοιου είδους επιδημίες, ειδικά μετά το ξέσπασμα του SARS και του MERS, από το 2002 και το 2012 αντίστοιχα και την σχετικά ηπιιότερη του Η1Ν1 το 2009. Για ποιόν λόγο ξοδεύονται αλόγιστες ποσότητες χρημάτων για όπλα, αλλά όχι για την προστασία της υγείας των πληθυσμών; Μπορεί να σας φαίνεται γραφική αυτή η άποψη μας, ίσως και αφελής, παραμένει όμως αληθινή.

Δεν θα γκρεμιστεί η παγκόσμια οικονομία από την εξάπλωση του ιού, ειδικά όταν τα ποσοστά θνησιμότητάς του παραμένουν περίπου στο 10% των αντίστοιχων ετήσιων από την κανονική γρίπη και συσπειρώνονται σε ανθρώπους μεγάλης ηλικίας, οι οποίοι βασανίζονται χρόνια από κάποιου είδους αδυναμία ή νόσημα. Η παγκόσμια οικονομία θα γκρεμιστεί από την έλλειψη προετοιμασίας για μια έκτακτη ανάγκη, κάτι που ακόμη και μικρομεσαίες εταιρίες προϋπολογίζουν στα πλάνα διαχείρισης του ρίσκου τους, ως εξαιρετική ταμειακή πίεση. Πόσο μάλλον που εδώ, μιλάμε για ολόκληρα κράτη ή πολυεθνικούς οργανισμούς με εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια στον προϋπολογισμό τους! Φανταστείτε, τι μπορεί να συμβεί αν όντως είμαστε αντίστοιχα στο πρώτο κύμα, όπως διατείνονται αρκετοί ερευνητές, από τα συνολικά τρία στην εξέλιξη της πανδημίας της ισπανικής γρίπης, όπως δείχνει το διάγραμμα που ακολουθεί.

Ξέφυγε πράγματι ο ιός από το εργαστήριο μικροβιολογίας του Wuhan; Είναι γενετικά τροποποιημένος με στοιχεία του HIV από κινέζους επιστήμονες, μέσω πειραμάτων, για να αυξηθεί η μεταδοτικότητα και η θνησιμότητά του; Καθυστέρησε το κομμουνιστικό κόμμα της Κίνας να ειδοποιήσει τους διεθνείς αρμόδιους οργανισμούς για το επικείμενο ξέσπασμα; Σαφώς ναι, σε ότι αφορά την τελευταία ερώτηση, χωρίς να διαθέτουμε τις γνώσεις για να πάρουμε θέση στις δύο πρώτες. Και πάλι όμως, οι υπόλοιπες κυβερνήσεις είχαν πάνω από ένα μήνα καιρό, μετά τα μέσα του Ιανουαρίου, για να αντιδράσουν κλείνοντας αμέσως τα σύνορα και σταματώντας τις μετακινήσεις ακαριαία, ώστε να αυξηθεί ο χρόνος αντίδρασης. Κρίσιμο διάστημα, που θα μπορούσε ιδανικά να χρησιμοποιηθεί για ενημέρωση των πληθυσμών μπρος την επικείμενη κρίση, να τεθούν προτεραιότητες στην λήψη δειγμάτων και στις εξετάσεις των ευπαθών ομάδων αρχικά και δευτερευόντως σε όλες τις υπόλοιπες.

Όπως ακριβώς έκαναν δηλαδή η Ταϊβάν, η Ν.Κορέα και η Σιγκαπούρη, παρουσιάζοντας μακράν τα καλύτερα αποτελέσματα. Γιατί οι υπόλοιποι δεν επίταξαν τις ιδιωτικές μονάδες περίθαλψης, αφού η δικαιολογία ήταν πως, δεν υπάρχουν οι δημόσιες υποδομές για τόσο μεγάλη κλίμακα εξετάσεων; Είναι αληθινά τα στοιχεία θανάτων που δημοσιεύονται, ειδικά από την ώρα που η οδηγία του ΠΟΥ είναι να συμπεριλαμβάνονται σε αυτά θάνατοι που μπορεί να έχουν επηρρεαστεί από τον ιό, χωρίς εξέταση αίματος που να αποδεικνύει ότι ήταν πράγματι φορείς; Πως θα αντιδράσει σε σχέση με τον ιό το μεγαλύτερο, υγιές κομμάτι του πληθυσμού, όταν από την καραντίνα δεν έχει αναπτύξει αντισώματα, μετά το τέλος της; Tι θα γίνει αν η εξάπλωση του ιού σταματήσει με τις πρώτες ζέστες της άνοιξης, αποδεικνύοντας ότι λειτουργεί εποχικά, όπως η συνηθισμένη γρίπη; Θα πληρώσει κάποιος τις ζημιές σε όλες τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους ή θα αρκεστούν στα επιδόματα φτώχειας που τους μοιράζουν οι κυβερνήσεις; Μήπως αυτός ο χειρισμός θα οδηγήσει τελικά στο περίφημο παγκόσμιο βασικό επίδομα, το οποίο πολλοί νομίζουν ότι είναι το μάννα εξ ουρανού, αλλά θα οδηγήσει σε ακόμη λιγώτερα ατομικά και εργασιακά δικαιώματα; Tίποτα δεν είναι τζάμπα σε αυτή τη ζωή.

Γιατί τα μοντέλα πρόγνωσης απέτυχαν απελπιστικά κι απο εκεί που ο κος Fauci δήλωνε πιθανό ποσοστό θνησιμότητας 1% με εκατομμύρια νεκρούς στις Η.Π.Α., μέσα σε δύο βδομάδες το μείωσε στο 0.1%; Μήπως έχει δίκιο ο πρώην αμερικανός γερουσιαστής κι υποψήφιος για την προεδρία το 2012, ο γιατρός κος Ron Paul, όταν κατηγορεί ευθέως τον τελευταίο, μαζί με τον Bill Gates, για συνομωσία κι έγκλημα κατά της ανρθωπότητας; Ο πρώην πρόεδρος της Microsoft, που πριν ένα μήνα αποχώρησε από το διοικητικό της συμβούλιο, προειδοποίησε ταυτόγχρονα στην διάρκεια της ομιλίας του στο TED (34’), ότι θα χρειαστεί ένα ψηφιακό αποτύπωμα που θα αποδεικνύει ότι οι πολίτες θα έχουν εμβολιαστεί για να επιστρέψουν στις κοινωνικές τους δραστηριότητες και ο νοών νοείτω που θα οδηγήσει τελικά κάτι τέτοιο.

Κανένας δεν ξέρει και δεν μπορεί να πει με σιγουριά, πως και πότε θα επανέλθει η ζωή και η οικονομία στα κανονικά τους επίπεδα. Οι πρώτες έρευνες που δημοσιεύτηκαν, όπως αυτή στο παραπάνω γράφημα του Bloomberg, τοποθετούν τη ζημιά στα $5.5 τρισεκατομμύρια. Όπως συμβαίνει πάντα, το ποσό θα αποβεί πολλαπλάσιο. Και πως θα συνεχιστεί η ζωή μας μετά την καραντίνα; Ή μήπως θα παραμένουμε κλεισμένοι για δέκα οκτώ μήνες ακόμη, μέχρι να φτιαχτούν και να τεσταριστούν τα υποψήφια εμβόλια, την έρευνα των οποίων σε επτά εταιρίες χρημοταδοτεί ο κος Bill Gates;

Το μόνο σίγουρο είναι πως, όταν τα κράτη παίρνουν έκτακτα μέτρα, ξεχνούν μετά την κρίση να τα διαγράψουν. Ήδη, σε πολλά φτιάχτηκαν συσκευές παρακολούθησης της κίνησης των ανθρώπων μέσω του στίγματος των κινητών. Τεχνολογικοί κολοσσοί όπως η Google και η Apple δήλωσαν ότι θα προμηθεύουν τις κυβερνήσεις με δεδομένα παρακολούθησης, σε ένα τοπίο που θα διαμορφώνεται σιγά σιγά αυταρχικό, δυστοπικό και κατάφορα τυραννικό. Βαθιά καρφωμένο στο μυαλό κάποιου παρανοϊκού σίγουρα θα υπάρχει κι ένα νέο διαδικτυακό πρωτόκολλο που θα απαγορεύει την ανώνυμη πρόσβαση στο internet και η είσοδος θα επιτρέπεται μόνο με επίσημα στοιχεία ταυτότητας. Θα το δούμε κι αυτό στο μέλλον, να είστε σίγουροι.

Όπως γνωρίζουν οι παλαιώτεροι αναγνώστες μας, δεν συμβαδίζουμε με την συνωμοσιολογία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι όταν προκύψει μια κρίση, την οποία πολιτικοί δεν θα αφήσουν να πάει χαμένη, δεν αναγνωρίζουμε τις κινήσεις τους. Μήπως δεν ήταν η κατάλληλη ευκαιρία η εξάπλωση του ιού για να σωθεί και πάλι το χρηματοπιστωτικό τέρας, που όπως αναφέραμε στην έκθεση του Οκτωβρίου είχε βαρέσει κόκκινα με την κατακόρυψη άνοδο στα επιτόκια των repos και την έλλειψη εμπιστοσύνης των τραπεζών να συνδιαλλαγούν μεταξύ τους; Ή μήπως αυτή η κρίση δεν είναι η κατάλληλη για να προχωρήσει η ομοσπονδιοποίηση της Ευρώπης; Γιατί τα κορωνομόλογα αυτό ακριβώς συνιστούν.

Με δεδομένη την χρόνια άρνηση της Γερμανίας-η οποία βλέπει την οικονομία της να γκρεμίζεται, όπως φαίνεται από στο παραπάνω γράφημα του Bloomberg-να ενοποιηθούν τα χρέη των κρατών μελών και την γνωστή σύμπλευση της Ολλανδίας με την Αυστρία και την Φινλανδία, λόγω ετοιμόρροπων κυβερνητικών συνασπισμών, το μόνο όχημα που θα μπορούσε να εκδώσει τα νέα ομόλογα είναι η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί έτσι, δεν θα συνυπολογιστούν στο υπάρχον χρέος των κρατών μελών, αυξάνοντας το κατακόρυφα κι αναγκάζοντας τους κατέχοντες τα προηγούμενα ομόλογα να τα πετάξουν απευθείας στο καλάθι των σκουπιδιών.

Για να μπούν όμως υπόλογες οι Βρυξέλλες σε ένα τέτοιο εγχείρημα έκδοσης χρέους, θα χρειαστούν ανταλλάγματα. Κι αυτά δεν θα είναι άλλα από κυριαρχικά δικαιώματα που θα πρέπει να παραδώσουν τα κράτη μέλη στο ευρωϊερατείο. Κι αν το μυαλό σας πηγαίνει σε πλήρη, ευρωπαϊκή ενοποίηση των φορολογικών μηχανισμών, παρακολούθηση και είσπραξη από τρίτη, ανεξάρτητη αρχή-προφανώς ελεγχόμενη από τη Γερμανία-σας λέμε ότι και το δικό μας εκεί πηγαίνει. Κι έτσι, η ονείρωξη της κας Lagarde για το ψηφιακό ευρώ και τα μόνιμα πια αρνητικά επιτόκια, θα μπορεί να γίνει πραγματικότητα. Γιατί μόνο έτσι δεν θα κινδυνεύουν οι τράπεζες από bank run. Δεν είναι τυχαία τα δημοσιεύματα που θέλουν την FED να αποστειρώνει τα χαρτονομίσμα των δολαρίων που προέρχονται από την Ν.Α Ασία. Φροντίζει κι αυτή μέσω της προπαγάνδας να προετοιμάζει το κοινό για το ψηφιακό δολάριο.

Μετά την παρούσα ύφεση, που φωτογραφίζει το παραπάνω διάγραμμα με τον μεταποιητικό δείκτη της Ευρωζώνης να βουτάει κάτω από τα χαμηλά του 2009, όπως είχαμε υποψιαστεί ότι θα συμβεί, μυρίζει στασιμοπληθωρισμός στον ορίζοντα, όπως το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’70. Αύξηση φόρων, αύξηση τιμών καταναλωτή, ακρίβεια και ελλείψεις σε διατροφικά προϊόντα, μειωμένα έσοδα και στο βάθος κοινωνικές αναταραχές. Επίσης, περικοπές στις κοινωνικές παροχές, οι οποίες ευνόητα δεν μπορούν να διατηρηθούν στα ίδια επίπεδα σε εποχές ύφεσης. Όπως ακριβώς είδαμε να συμβαίνει και στην χώρα μας, από τότε που θυσιάστηκε στο βωμό της σωτηρίας του ευρώ. Επιπρόσθετα, γεωπολιτικές αλλαγές υψηλής έντασης και φυσικά το μαρτύριο του πολέμου δεν λείπουν ποτέ από τέτοιες κομβικές εποχές. Οι ψευδοαπειλές που διακινούνται τώρα στα media, περί αγωγών για αποζημιώσεις τρισεκατομμυρίων από χώρες της G20 ενάντια στην Κίνα, για την εξάπλωση του ιού, είναι μια καλή ένδειξη για ένα τέτοιο σενάριο.

Κι εδώ, οφείλουμε να θυμίσουμε ότι, στις νομισματικές γραμμές ανταλλαγής νομισμάτων που άνοιξε η FED (Swap), για να εξυπηρετήσει τις υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες στην έλλειψη δολαρίων που έχουν, δεν περιλαμβάνεται η Κίνα. Και δεν μπορούμε να δούμε πως θα γίνει κάτι τέτοιο και πως ακριβώς θα βρεθεί η πολιτική βούληση όσο η Κίνα στοχοποιείται ως προς την πανδημία. Το σενάριο να πουλήσουν οι κινέζοι αμερικανικά ομόλογα, το οποίο εμείς οι ίδιοι είχαμε καταδικάσει στην έκθεση του Ιουνίου της προηγούμενης χρονιάς ως ανεδαφικό τότε, αρχίζει να αυξάνει τις πιθανότητές του. Αν βέβαια η Κίνα βρεθεί σε ανάγκη δολλαρίων, όπως είναι μαθηματικά βέβαιο ότι θα βρεθεί λόγω του χρέους που έχει εκδώσει, με δεδομένο βέβαια τις τυχόν ανισορροπίες που θα προκύψουν αν σκληρύνει ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ τους, πράγμα επίσης πιθανότατο λόγω ύφεσης.

RATIO GOLD / WTI CRUDE OIL, M, INDEX

Ύφεση δείχνει και το παραπάνω διάγραμμά μας, με την αναλογία της τιμής του χρυσού με αυτήν του πετρελαίου (κόκκινη γραμμή), να έχει ανέβει περίπου +250% την τελευταία χρονιά, υπέρ του πρώτου βέβαια, ενώ βλέπετε ότι και το δολάριο (πράσινη) συγχρονίζεται με την κίνηση της. Στο υψηλό δηλαδή που μόλις έκανε η αναλογία τους, θα μπορούσε κάποιος με μια ουγγιά χρυσού να αγοράσει 87 βαρέλια πετρέλαιο! Εκτός όμως από ύφεση, αυτό το διάγραμμα δείχνει και την πίεση που δέχεται το σύστημα του πετροδολαρίου, όπως και η Σαουδική Αραβία, της οποίας τα νομισματικά διαθέσιμα αρχίζουν να πιέζονται αρκετά, λόγω του υψηλού κόστους εξόρυξης του πετρελαίου. Αυτό προσπαθεί να εκμεταλλευτεί ο πρόεδρος Putin, μια και το ρωσικό κόστος εξόρυξης είναι σχεδόν το μισό του αραβικού, για να διασπάσει πρώτον την συμμαχία των αμερικανών με τους άραβες, το πετροδολάριο δηλαδή. Δεύτερον, να πιέσει τις αμερικανικές εταιρίες εξόρυψης από σχιστολιθικά πετρώματα, των οποίων και οι τιμές των μετοχών κατρακύλησαν στα χαμηλά τους και τα ομόλογά τους αρχίζουν να παίρνουν βαθμό αξιολόγησης “σκουπίδι” (junk), το ένα μετά το άλλο, σαν προοίμιο στην καταιγίδα των εταιρικών υποβαθμίσεων που έρχεται σύντομα.

Το σύστημα του πετροδολαρίου, για να συνεχίσει χρειάζεται από τη μια ακριβή τιμή πετρελαίου, ώστε οι άραβες να ανακυκλώνουν το κέρδος τους σε αμερικάνικα ομόλογα και όπλα, για να παραμένουν προστατευμένοι στη Μ.Ανατολή κι από την άλλη χαμηλή τιμή χρυσού, για να μην υπάρχει ανταγωνισμός με τα ομόλογα ως πάγια αποθεματική αξία. Γι αυτό και η Ρωσία αγοράζει μανιωδώς χρυσό για τα αποθεματικά της, ώστε να έχει και στήριξη για το ρούβλι, του οποίου την ισοτιμία έχει αφήσει ελεγχόμενα ελεύθερη από το 2015, ενώ το ρεάλ της Σ.Αραβίας είναι ακόμη δεμένο (peg) με το δολάριο. Όσο δηλαδή πέφτει η τιμή του πετρελαίου, τόσο περισσότερο θα πιέζονται τόσο η Σ.Αραβία, όσο και οι Η.Π.Α., αλλά θα πιέζεται εξίσου και το “πετροδολάριο” με κερδισμένο φυσικά τον χρυσό. Αν μιλάμε για κίνηση ματ των ρώσων, μιλάμε ακριβώς γι αυτό.

Γιατί, όπως φαίνεται, το υφεσιακό σοκ από την πτώση της τιμής του πετρελαίου, μάλλον θα συνεχιστεί. Η ανάλυσή μας για την τιμή του πετρελαίου δείχνει μεσοπρόθεσμη ανοδική ανάκαμψη ιδανικά προς τα $37 με $40, αλλά ενισχυμένες πιθανότητες για νέο μακρυπρόθεσμο χαμηλό ακόμη και στην περιοχή των $10! Όσο και να φαίνεται παρανοϊκό τώρα, ο σχηματισμός που έχει δημιουρηθεί από την αναλογία των τιμών του πετρελαίου και του χρυσού από το 1980 ως φέτος, δίνει πρόβλεψη στόχο την περιοχή των 115 στην αναλογία τους, πράγμα που σημαίνει φτηνότερο πετρέλαιο και αυξημένη την τιμή του χρυσού μακροπρόθεσμα.

Γιατί μιλάμε συνεχώς για ύφεση, ενώ όταν προειδοποιήσαμε για την εμφάνισή της από πέρυσι τον Απρίλιο, φαινόταν μακρινό όνειρο σε κάποιους; Μα πιστεύει κανείς στα αλήθεια πως, θα καταφέρουν να ξανανοίξουν όλες οι μικρές εταιρίες παγκόσμια οι, οποίες όπως φαίνεται και στο παραπάνω γράφημα, είναι υπεύθυνες για το 80% στην αφορά εργασίας; Θα είμαστε πολύ τυχεροί, αν με τα αστεία μέτρα υποστήριξης και τα ψίχουλα που προσφέρουν οι απανταχού κυβερνήσεις ως επίδομα, σε σχέση με τις μεγάλες πολυεθνικές που έχουν πρόσβαση σε άπλετα δάνεια με μηδενικά επιτόκια, αν καταφέρουν να ανοίξουν οι μισές από αυτές.

Παρόμοια, υφεσιακή κατάσταση δείχνει και το παραπάνω διάγραμμα της αναλογίας του αμερικανικού δείκτη SPX500 με την τιμή του χρυσού. Ήταν αυτό το διάγραμμά μας που μας ώθησε να προειδοποιήσουμε όσους φίλους αναγνώστες ασχολούνται ακόμη με τα χρηματιστήρια, στην προηγούμενη έκθεσή μας:

“Όσοι ακόμη πιστεύουν καθολικά σε αυτή την θεμελιώδη ανάλυση, ας μας εξηγήσουν πως είναι ποτέ δυνατόν, εταιρίες όπως η Chipotle, για παράδειγμα, να διαπραγματεύεται με P/E (τιμή μετοχής προς εταιρικό κέρδος) Χ75 φορές! Ή η Lululemon με P/E Χ54 φορές. Και δεν είναι οι μόνες. Υπάρχουν δεκάδες σαν κι αυτές. Όπως υπάρχουν εκατοντάδες, πάνω από το 40% του δείκτη Russell 3000, που ενσωματώνει όλες τις αμερικάνικες μετοχές, οι οποίες είναι ζημιογόνες!

Με μια ματιά στο διάγραμμα που ακολουθεί, το οποίο αποτυπώνει τον S&P 500 (κίτρινη γραμμή) και τα κέρδη των τεχνολογικών εταιριών που συνθέτουν τον δείκτη FAANG (μαύρη), φαίνεται πως η απόκλιση που έχει δημιουργηθεί είναι μεγαλύτερη ακόμη και από την φούσκα των μετοχών του internet, το 1999-2000.

Στις τρείς εβδομάδες που ακολουθούν από σήμερα (σ.σ. 22/1/20), συπληρώνονται μεσοπρόθεσμοι κύκλοι σε αρκετά πάγια διαπραγμεύσιμα, όπως και στους χρηματιστηριακούς δείκτες, από την Ιαπωνία, ως την Ευρώπη και τις Η.Π.Α. Αν προσθέσουμε ότι την τελευταία βδομάδα είχαμε επίσης ρεκόρ, αντίστοιχο με αυτό του 2000 και του 2007 στις αγορές δικαιωμάτων επιλογής ανόδου (call options), συνολικά στα 21,000,000, δηλαδή το 12% του όγκου συναλλαγών του NYSE, το μίγμα γίνεται ευφορικά εκρηκτικό.”

RATIO SPX500 / GOLD FUTURES, M, INDEX

Πράγματι, η καθοδική διάσπαση από τον τριγωνικό σχηματισμό στην αναλογία του S&P500 με την τιμή του χρυσού, που δείχνει το παραπάνω διάγραμμά μας, έγινε στις 3 Φεβρουαρίου κι έδωσε σήμα για την επερχόμενη καταστροφική πτώση των χρηματιστηρίων, η οποία ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου. Απάλειψε, ως τώρα, περίπου $20 τρισεκατομμύρια “χάρτινης” αξίας, η οποία θέλουμε δεν θέλουμε αποτελεί απώλεια σχηματισμού κεφαλαίου, τόσο για τις εισηγμένες όσο και για τους επενδυτές, στους οποίους συμπεριλαμβάνονται από κεντρικές τράπεζες και ασφαλιστικές εταιρίες μέχρι κοινωνικά ταμεία και κρατικά οχήματα επενδύσεων.

Σημειώνουμε ότι, ενώ όπως φαίνεται και στο διάγραμμά μας η τιμή του χρυσού έχει ενισχυθεί πάνω από +20% έναντι των μετοχών (όσο περισσότερο κατεβαίνει η αξία του διαγράμματος, τόσο δυναμώνει ο χρυσός έναντι των μετοχών), η πρόβλεψη στόχος του τριγωνικού σχηματισμού βρίσκεται ακόμη περίπου 20% χαμηλώτερα. Πράγμα που σημαίνει, ότι η άνοδος που παρατηρείται αυτή τη στιγμή στα χρηματιστήρια είναι απλώς πιθανά μια ανοδική αντίδραση πριν τα επόμενα χαμηλά μέσα στο δεύτερο τρίμηνο. Για τους θασιώτες της ανάλυσης Elliot Wave, αναφέρουμε ότι το δικό μας μέτρημα δείχνει πως οι τιμές των μετοχών ψάχνουν το Β, μετά το Α των χαμηλών της 20 Μαρτίου κι απομένει ακόμη μια καθοδική κίνηση στο C, για να συμπληρωθεί το κύμα 4 από τον πάτο του 2009, εφόσον ο δείκτης δεν διασπάσει καθοδικά τα 1788.5 των χαμηλών του Φεβρουαρίου 2016. Ευνόητα, ακολουθεί το πέμπτο κύμα προς νέα υψηλά, πριν την ολοκλήρωση όλου του κύκλου.

Και πάλι όμως θα μείνουμε πιστοί στα φυσικά μέταλλα. Κι αυτό γιατί νοιώθουμε προστατευμένοι, ενώ καρπωνόμαστε όλη την υπεραξία κρατώντας κάτι στα χέρια μας κι όχι δυαδικά ψηφία στον server ενός broker. Πιστεύουμε, ότι κάποια στιγμή θα μάθουν όλοι από το παράδειγμα της κατάρευσης της MF Global, πως οι μετοχές δεν ανήκουν στους επενδυτές, αν δεν τις έχουν πάρει τυπωμένες στο όνομά τους, αλλά στον εκάστοτε broker και θεωρούνται περιουσιακό του στοιχείο με βάση την υπάρχουσα νομολογία. Στην περίπτωση κατάρρευσης του broker, οι μετοχές τοποθετούνται προς ρευστοποίηση για την πληρωμή τρίτων, όπου ιεραρχικά προηγούνται οι τράπεζες κι έπονται οι επενδυτές. Τότε, είναι που τα πολύτιμα μέταλλα σε φυσική μορφή θα απογειωθούν στην κυριολεξία σε αξία. Όταν πληγεί σε μεγάλο βαθμό η εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τις κυβερνήσεις.

Πριν περάσουμε στο κομμάτι της τεχνικής ανάλυσης της έκθεσής μας, ας δούμε ένα γράφημα, με τα επόμενα υποψήφια θύματα του ΔΝΤ, το οποίο κι αυτό με την σειρά του ετοιμάζεται να ρίξει $1 τρισεκατομμύριο δολάρια για να απαλύνει την έλλειψη του αποθεματικού νομίσματος που υπάρχει στο σύστημα. Τα νομίσματα που κινδυνεύουν με επόμενη πτώση είναι όσα έχουν μικρότερα αποθεματικά σε δολάρια από τα χρέη που έχουν εκδώσει σε αυτό. Ν.Αφρική, Ινδονησία, Μεξικό, Χιλή και Τουρκία στην πρώτη γραμμή κι ακολουθούν Κίνα, Ταϊλάνδη, Μαλαισία, Ν. Κορέα και Ινδία, που για την ώρα κρατιούνται κάπως καλύτερα. Δεν είναι όλες οι αναπτυσσόμενες αγορές ίδιες, ούτε αποτελούν αλόγιστα επενδυτικές ευκαιρίες. Θέλουμε δεν θέλουμε, τα τρία τέταρτα του παγκοσμίου χρέους βρίσκονται σε δολάριο. Κι όσο αυτό ανεβαίνει, τόσο όσοι έχουν δανειστεί σε αυτό, το χρειάζονται ακόμη περισσότερο, ανατροφοδοτώντας την αυτοεκπληρούμενη προφητεία της αυξανόμενης έλλειψής του, σε μια μαύρη τρύπα χρέους που επί του παρόντος υπολογίζεται στα $12 τρισεκατομμύρια. Οπότε να μην εκλήσσεται κανείς όσο η FED κι εν χορώ οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες συνεχίζουν και τυπώνουν νομίσματα με αντίκρυσμα αέρα κοπανιστό.

Ανοδικά έκλεισε το δολάριο το μήνα που μας πέρασε, αλλά και το τρίμηνο που θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, κατά περίπου 1.15%, από τα 98.3 του Φεβρουαρίου στα 99.05. Ξεπέρασε την κομβική αντίσταση των 99.67, που είχαμε αναφέρει στην προηγούμενη έκθεσή μας και σε μια ξέφρενη ανοδική κίνηση σταμάτησε στα 103, τα οποία είχαμε σημάνει ως την επόμενη περιοχή προσφοράς με την γραμμή τάσης, πριν τα 108 που θα σπάσουν την ραχοκοκκαλιά του ευρώ.

Παραμένει λοιπόν αυτή η αντίσταση, γιατί με τα τρισεκατομμύρια δολάρια που προσφέρει η FED, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση των Η.Π.Α. ως επίδοματα και δημοσιονομικά μέτρα και το ΔΝΤ, ήταν λογικό να υποχωρήσει το δολάριο και να μειωθούν οι πιέσεις της έλειψής του από το σύστημα. Χαμηλώτερα, υπάρχουν τα 102.49, πάνω από οποία με κλείσιμο μήνα θα δούμε πάλι ανοδική τάση, ενώ η στήριξη ξεκινά στα 97.40, κάτω από τα οποία αν βρεθεί, υπάρχουν πιθανότητες να υποχωρήσει προς την κύρια των 95.44 και την κομβική των 94.65, που αν παραβιαστεί καθοδικά, θα δούμε διόρθωση διαρκείας.

Γιατί υπάρχει όμως τέτοια περίπτωση, ενώ λέμε ότι βρισκόμαστε σε μεγάλη έλλειψη δολαρίων στο χρηματοπιστωτικό σύστημα; Γιατί χαμηλώνοντας τα βασικά της επιτόκια η FED στην μηδενική βάση, μειώθηκε περίπου στο 1% το κόστος της τρίμηνης αντιστάθμισης (hedging) προς νομίσματα σαν το ευρώ και το ιαπωνικό γιεν, όπως το πρώτο μισό του 2016, επιτρέποντας έτσι πάλι τοποθετήσεις σε πάγια στοιχεία σε ζώνες εκτός του δολαρίου.

Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, έφτασε την περιοχή αντίστασης που έχουμε σημάνει (κόκκινο πλαίσιο), απορρίφτηκε όμως από την μεσαία γραμμή του ανοδικού καναλιού (μπλέ), όπως συμβαίνει τα τελευταία τρία χρόνια και για πρώτη φορά από την γραμμή τάσης (κόκκινη) που ενώνει τα υψηλά του 2001 με αυτά του 2017. Να σημειώσουμε εδώ πως, ένα πιθανό κλείσιμο πάνω από αυτή τη γραμμή, θα ενεργοποιήσει τον μακροπρόθεσμο στόχο στα 120, πράγμα που θα σηματοδοτήσει και την αλλαγή αποθεματικού νομίσματος, απλά γιατί καμία οικονομία στον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης και της αμερικάνικης, δεν μπορεί να αντέξει ένα τόσο ακριβό δολάριο. Τι μπορεί να συμβεί που να ωθήσει τον δείκτη του δολαρίου τόσο ψηλά; Προφανώς κάποιο πολύ μεγάλο επεισόδιο, όπως η διάσπαση της Ευρωζώνης ή η κατάρρευση της αγοράς των κρατικών ομολόγων, στην οποία υπάρχει μόνο ένας παίκτης πια, κι αυτός είναι οι κεντρικές τράπεζες. Και για να προλάβουμε την επόμενη σκέψη σας, λέμε ότι δεν θα υπάρχει πρόβλημα με την άνοδο του χρυσού. Όπως είδατε, σε περιόδους κρίσης, μπορούν να ανεβαίνουν και τα δύο ταυτόγχρονα.

US DOLLAR FUTURES, 3M, ICEUSA

Mε διαφορά μιας μονάδας βάσης έκλεισε μόλις το ευρώ το μήνα στα 1.1032 και σχεδόν δύο ποσοστιαίων μονάδων το τρίμηνο, δείχντας ότι παρέμεινε σχετικά δυνατό απέναντι στο δολάριο και πως, η άνοδος του τελευταίου ήταν κυρίως έναντι των υπόλοιπων μεγάλων νομισμάτων. Ξεπέρασε ανοδικά την αντίσταση των 1.1465 που είχαμε αναφέρει, δεν κατάφερε όμως να κλείσει πάνω από αυτά και να διεκδικήσει την επόμενη των 1.1570, που θα ήταν το πρώτο σημάδι πως, ετοιμάζεται έστω για μεσοπρόθεσμη ανοδική τάση. Εκτός από αυτές τις δύο, υπάρχουν ψηλώτερα τα 1.1640 και τα 1.1860, μόνο πάνω από τα οποία το κοινό νόμισμα θα μπορέσει να διεκδικήσει τα 1.2400, σενάριο που δίνουμε τις λιγώτερες πιθανότητες. Η στήριξη αρχίζει στο χαμηλό του προηγούμενου μήνα στα 1.0635, ακολουθεί η κύρια στα 1.0508, διάσπαση των οποίων θα οδηγήσει στην κομβική των 1.0340.

Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας, το ευρώ φλερτάρει με την ανοδική γραμμή τάσης (μπλέ) που ενώνει τα χαμηλά του 2000 με αυτά του 2017, τα οποία ορίζουν και την ζώνη στήριξης του τριμήνου (μπλέ πλαίσιο). Ο στόχος πρόβλεψη που δίνει η καθοδική διάσπαση του τριγωνικού σχηματισμού (κόκκινες γραμμές), παραμένει ενεργός και βρίσκεται κοντά στα χαμηλά του 2000, στα 0.8150, φανερώνοντας την κρυμμένη απειλή για την οικονομία της Ευρώπης. Περιττό να πούμε πως, αντίστροφα από το δολάριο, το ευρώ παραμένει σε καθοδική πορεία σε όλα τα χρονοδιαγράμματα εκτός από το ημερήσιο. Ο μακροπρόθεσμος κύκλος του δείχνει ότι η πτώση μπορεί να συνεχιστεί ώς τα μέσα περίπου της επόμενης χρονιάς.

Πράγμα απόλυτα λογικό αν σκεφτεί κάποιος τους τεράστιους κινδύνους που έχει να αντιμετωπίσει ένας επενδυτής αν θέλει να τοποθετηθεί στη ζώνη του ευρώ. Με την ύφεση να ρίχνει πιθανά την οικονομία της σε ποσοστό άνω του 10% φέτος, την ανεργία να ανεβαίνει ξανά στα υψηλά της λόγω του κλεισίματος της οικονομίας, ειδικά στις ήδη πληγείσες εδώ και μια δεκαετία μεσογειακές χώρες και την Γερμανία να ετοιμάζεται να εθνικοποιήσει τις μεγάλες της εταιρίες, το κοινό νόμισμα θα αποδειχτεί ταφόπλακα για πολλούς, δυστυχώς. Όπως σχεδιάστηκε εξ αρχής δηλαδή, από την ώρα που αποφασίστηκε να μην υπάρξει ενοποίηση χρέους ανάμεσα στα κράτη μέλη.

EURO FX / US DOLLAR, 3M, SPOT

Πριν δούμε αναλυτικά τα διαγράμματά μας όμως για τον χρυσό και το ασήμι, οφείλουμε να σας ενημερώσουμε για την εκρηκτική κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στην αγορά τους. Βρισκόμαστε σχεδόν σε καθεστώς πολέμου σε ότι αφορά τα πολύτιμα μέταλλα σε φυσική μορφή. Κι αυτό γιατί στην αγορά του Comex, όπου διαπραγματεύονται τα προθεσμιακά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) των πολύτιμων μετάλλων, η τιμή του χρυσού για τον Απρίλιο είναι πιο ακριβή από αυτήν την επόμενων μηνών, σε μια συνθήκη που λέγεται backwardation.

Παρόλο δηλαδή που τα επόμενα συμβόλαια ενσωματώνουν το κόστος της φύλαξης και της αποθήκευσης και θα έπρεπε οι τιμές να είναι ακριβότερες ανά ουγγιά, είναι φτηνότερες από την τιμή πώλησης spot, στην παρούσα αγορά. Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί με την διαφορά στην τιμή των futures από την σποτ του χρυσού, αυτή έφτασε κάποια στιγμή στα $70! Αυτό σημαίνει πως κάποιοι χρειάζονται χρυσό και δεν μπορούν να τον βρούν σε φυσική μορφή κι έτσι αναγκάζονται να πληρώσουν premium υπεραξίας. Κάτι το οποίο είχαμε δει να συμβαίνει στο παλλάδιο πέρυσι τον Μάρτιο, όταν σας ενημερώσαμε πως, θα φτάσει και η στιγμή που θα το δούμε να συμβαίνει και στα πολύτιμα μέταλλα. Έφτασε λοιπόν.

GOLD SPREAD (FUTURES-SPOT), W, INDEX

Φυσικά επακόλουθο ήταν, από τη στιγμή που περισσότεροι dealers ζητούσαν παράδοση του χρυσού και δεν μετέθεταν τις θέσεις τους στα συμβόλαια futures των επόμενων μηνών, traders του Comex να βρεθούν σε αδυναμία εκπλήρωσης και να αναζητούν επειγόντως από το LBMA του Λονδίνου νέο στοκ ράβδων. Ο πανικός που επικράτησε στην αγορά ήταν όπως καταλαβαίνετε τεράστιος. Δεν είναι λίγο να βρεθεί το Comex χωρίς στοκ. Όπως θα δείτε στο διάγραμμα που ακολουθεί, προσέθεσε με διαδικασίες εξπρές περίπου 1.1 εκατομμύριο ουγγιές, φτάνοντας τα 17.04 συναλικά, τα οποία φυσικά είναι ένα κλάσμα της συνολικής ποσότητας που διαπραγματεύεται, αφού σε περιόδους αιχμής, λόγω της μόχλευσης, ο όγκος συναλλαγών στα futures αντιστοιχεί σε πάνω από τριακόσιες φορές επί του συνόλου των αποθεμάτων.

Θα παρατηρήσετε ότι, από το 1993 ως σήμερα δεν υπάρχει άλλη τέτοια, εκθετική κίνηση στο παρακάτω διάγραμμα των αποθεμάτων, όπως αυτή του τελευταίου μήνα. Δεν χρειάζεται κάποιος μαντικές ικανότητες για να καταλάβει ότι δεν θα είναι η τελευταία φορά που θα συμβεί αυτό. Και η μέρα που θα νικήσει η αληθινή ζήτηση πολύτιμων μετάλλων την εικονική τιμή διαπραγμάτευσης των futures του Comex, θα είναι η μέρα που θα αρχίσουμε να βλέπουμε την τιμή των πολύτιμων μετάλλων να ανεβαίνει με διψήφια ποσοστά.

Δείτε στα δύο παρακάτω διαγράμματα πως διαμορφωνόντουσαν οι τιμές των πολύτιμων μετάλλων στα τέλη Μαρτίου. Δεν έχουμε ξαναδεί ποτέ στην ζωή μας, το premium στο ασημένιο νόμισμα American Eagle να φτάνει στο 118%! Κι αυτό, για να θυμηθούμε εμείς οι ίδιοι, την περίοδο που γράφαμε “μακάρι να πέσει το ασήμι στα $11.80, γιατί θα είναι μάλλον η τελευταία μεγάλη ευκαιρία για μαζικές αγορές”. Ευνόητα και δεν μπορέσαμε, λόγω έλλειψης στοκ, αλλά και δεν θα μπορούσαμε να τις πραγματοποιήσουμε με τόσο μεγάλο κόστος premium.

Με μικτά πρόσημα έκλεισαν τόσο το τρίμηνο, όσο και το μήνα τα πολύτιμα μέταλλα, με τον χρυσό ανεβασμένο στα $1.596.6 από τα $1,566.7 του Φεβρουαρίου και το ασήμι πεσμένο σημαντικά κατά σχεδόν 13.5% στα $14.45 από τα $16.45 του προηγούμενου μήνα. Κι εδώ έρχεται το εύλογο ερώτημα όλων. Πως γίνεται κάτι να έχει τόσο τεράστια ζήτηση και να βρίσκεται σε έλλειψη με αποτέλεσμα τα premium να απογειώνονται, όπως είδαμε παραπάνω, ενώ την ίδια ώρα η τιμή του να υποχωρεί τόσο εντυπωσιακά;

Όπως αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, καλό είναι να θυμηθούμε τον λόγο για τον οποίο τόσο ο χρυσός όσο και το ασήμι βραχυπρόθεσμα, αλλά και τα υπόλοιπα μέταλλα, κατέρρευσαν μαζί με τις μετοχές. Kυρίως λόγω των margin calls που χτυπούσαν απειλητικά σε όλους τους διαπραγματευτικούς λογαριασμούς, από τους μεγαλύτερους ως τους μικρότερους. Στην έλλειψη ρευστότητας δεν πουλάς αυτό που θέλεις. Πουλάς ότι μπορέσεις και προλάβεις για να σώσεις τον λογαριασμό σου! Δευτερευόντως, γιατί οι commercials, ήταν έτσι τοποθετημένοι, περιμένοντας την κατάλληλη ευκαιρία να στριμώξουν τα hedge funds που ήταν πονταρισμένα απέναντί τους:

“Πριν περάσουμε να δούμε το ασήμι, δείτε την τοποθέτηση των commercials απέναντι σε όλα τα μέταλλα, στο διάγραμμα της Sundial Research. Οι θέσεις πώλησης που έχουν στα προθεσμιακά συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) φτάνει σε όγκο αυτήν του 2016 που κατέγραψε τα υψηλά, αλλά κι επίσης, το μεσοδιάστημα της ξέφρενης ανοδικής πορείας του 2011. Τι από τα δύο λοιπόν μέλλει να συμβεί; Βρισκόμαστε στην πρώτη ή την δεύτερη φάση που αναφέραμε; Κανείς δεν μπορεί να το πεί με σιγουριά αυτή τη στιγμή, κι όποιος κάνει τέτοιου είδους δηλώσεις έχει άλλα πράγματα στο μυαλό του, τα οποία να τα φοβάστε. Αν, κι αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο ΑΝ, βρισκόμαστε τυχόν μπροστά στην επόμενη, εκρηκτική, bullish, αγορά των πολύτιμων μετάλλων, το διάγραμμα που θα δείτε στο τέλος της σημερινής έκθεσης, θα σας δώσει μια καλή, αναλογική εικόνα για το που μπορεί να βρεθούν οι τιμές των πολύτιμων μετάλλων στην ακμή της.”

Το ίδιο ακριβώς συνέβει και τις δύο προηγούμενες φορές που είχαμε ύφεση. Το 2000 ο χρυσός υποχώρησε αρχικά κατά 15% και το 2008 κατά 30%, λόγω των margin calls και της έλλειψης ρευστότητας στο σύστημα. Αμέσως μετά ο χρυσός προχώρησε σε νέο υψηλό όλων των εποχών, αρκετό καιρό πριν ο S&P500 αρχίζει να ανακάμπτει. Το πιθανότερο είναι να συμβεί και πάλι το ίδιο.

GOLD FUTURES, 3M, COMEX

O χρυσός έφτασε στην περιοχή των $1,700, τον στόχο πρόβλεψη δηλαδή που έδινε ο σχηματισμός IH&S, όπως έχουμε αναφέρει από πέρυσι τον Φεβρουάριο, αφού βρήκε στήριξη στην ξαφνική πτώση του στην περιοχή που αναφέραμε τον προηγούμενο μήνα. Τώρα, έχει μπροστά του τον στόχο των $2,100, που είδαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, με βάση το ετήσιο χρονοδιάγραμμα.

Όπως θα δείτε στο τριμηνιαίο διάγραμμά μας παραπάνω, ο χρυσός έφτασε στην τελευταία περιοχή αντίστασης που ορίζουν τα προηγούμενα υψηλά του το 2011-12. Δεν έχουμε καμμιά αμφιβολία ότι θα τα σπάσει κι αυτά ενάντια στο δολάριο, όπως τα έχει σπάσει τιμολογημένος σε οποιοδήποτε άλλο νόμισμα, συμπεριλαμβανομένου και του ευρώ, που θα δούμε παρακάτω. Ίσως βέβαια πρώτα, να έχουμε μια διορθωτική κίνηση κι αυτό θα το καταλάβουμε αν το υψηλό του Απριλίου, δεν κρατηθεί, αλλά υποχωρήσει η τιμή κάτω από αυτό του Μαρτίου στα $1,704.30. Η αντίσταση για τον μήνα αρχίζει στα $1,748, αμέσως ψηλώτερα βρίσκονται τα $1,772 κι έπειτα η κομβική των $1,807, πάνω από τα οποία θα διεκδικήσει τον στόχο πρόβλεψη που αναφέραμε με βάση το ετήσιο χρονοδιάγραμμα. Η στήριξη ξεκινά στα $1,664.7, ακολουθεί η κύρια στα $1,551.1 κι έπειτα η κομβική στη ζώνη $1,450 με $1,464, η οποία αν διαπεραστεί καθοδικά σε επίπεδο τριμήνου, θα έχουμε διόρθωση διαρκείας.

Οφείλουμε εδώ, μια κι έχουμε συνηθίσει να βλέπουμε τον χρυσό στα διαγράμματά μας τιμολογημένο σε δολάρια, όπως είναι η επίσημη τιμή του, να τον δούμε και σε ευρώ, πράγμα που θα χαροποιήσει πολλούς κατόχους του στη χώρα μας. Όπως θα παρατηρήσετε, έσπασε ανοδικά το κανάλι που ξεκινά από τα υψηλά του 1980 και θα χρειαστεί ένα κλείσιμο πάνω από αυτό, για να διεκδικήσει τον στόχο πρόβλεψη που δίνει ο σχηματισμός Cup & Holder (κυκλικός πάτος) στην περιοχή των 1,920 ευρώ, δηλαδή σχεδόν 38% παραπάνω από τη σημερινή τιμή. Στο δεξί κάθετο βέλος, φαίνεται η αύξηση που έχει πετύχει από το πρώτο μας, δημόσιο, σήμα αγοράς, με υπεραξία ως τώρα που φτάνει στο 70%!

GOLD / EURO, 3M, INDEX

Το ασήμι, όπως αναφέραμε, έπεσε πολύ περισσότερο από τον χρυσό, γιατί έχει μεγαλύτερη βιομηχανική χρήση από νομισματική κι επίσης σιχαίνεται την ύφεση όπως ο δαίμονας το λιβάνι. Όπως όμως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, βρέθηκε βαθιά μέσα στην περιοχή ζήτησης του τριμήνου. Παραμένει σε καθοδική αγορά βέβαια, σε αντίθεση με τον χρυσό, αλλά τέσταρε τόσο την γραμμή τάσης από τα υψηλά του 1980 (μπλέ διακεκομένη), όσο και την καθοδική από το ψηλό του 2016 (κόκκινη). Αν είχε τεστάρει και την οριζόντια (μπλέ διακεκομένη) από το ψηλό του 1987, θα είχαμε ησυχάσει τελείως πως, έχουν καταγραφεί τα μακροπρόθεσμα χαμηλά του.

Σύμφωνα με την αναλογία της τιμής του με τον χρυσό περιμένουμε να αυξηθεί περισσότερο γρήγορα από τον τελευταίο, αν η πίεση στις πιστωτικές γραμμές χαλαρώσει, με τα τρισεκατομμύρια δολάρια, ευρώ, γιεν κι όποιο άλλο νόμισμα πλημμυρίζουν το χρηματοπιστωτικό σύστημα οι κεντρικές τράπεζες. Σε περίπτωση που αυτό δεν συμβεί, το ασήμι κινδυνεύει να οπισθοχωρήσει ξανά, αλλά τα premium θα είναι πάλι απαγορευτικά για να το προμηθευτεί κάποιος σε φυσική μορφή.

Η αντίσταση ξεκινάει στα 16.45, ψηλότερα υπάρχει η κύρια στα 17.92 και η κομβική παραμένει στα 18.92 πάνω από τα οποία θα υπάρξει ανοδικό ξέσπασμα. Η στήριξη αρχίζει στα 13.16, με την κύρια στα 11.60 και την κομβική στα 10.65, κάτω από τα οποία περιμένει το χαμηλό του 2004 στα $8.9. Αν φτάσει ποτέ εκεί, όσες λίγες πιθανότητες και να υπάρχουν, αξίζει κανείς να ποντάρει τη φάρμα, που λένε και οι αμερικάνοι. Αν μπορέσει…

SILVER FUTURES, 3M, COMEX

Για το τέλος της σημερινής μας έκθεσης, ένα διάγραμμα που αποτυπώνει την αντίδραση των αληθινών επιτοκίων, των ονομαστικών δηλαδή μείον τον πληθωρισμό, σε καταστάσεις ανάγκης όπως είναι ο πόλεμος (κόκκινη γραμμή) και οι πανδημίες (μπλέ γραμμή). Όπως θα δείτε, στην τελευταία περίπτωση, τα ονομαστικά επιτόκια κινούνται αρνητικά σε βάθος είκοσι χρόνων, φτάνοντας ως και το -2%. Αν κάτι χρειάζεται να θυμάστε από την σημερινή έκθεση, είναι ότι ο χρυσός λατρεύει τα χαμηλά ονομαστικά επιτόκια. Κι αυτό γιατί, καταρίπτεται και το τελευταίο άλλοθι των επενδυτών να τοποθετούνται σε ομόλογα, αφού αυτά προσφέρουν από ελάχιστη ως καμμία υπεραξία σε τέτοιες περιπτώσεις. Κι εδώ μιλάμε για μια τεράστια αγορά τρισεκατομμυρίων, ένα παραμικρό κλάσμα της οποίας αν στραφεί στα πολύτιμα μέταλλα, θα οδηγήσει σε εκρηκτικές τιμές στο μέλλον γι αυτά.

Σας ευχόμαστε ολόψυχα καλή Ανάσταση, με υγεία και αγάπη για σας και τους δικούς σας!

Υγιαίνετε!