12.05 2019

Γεωπολιτικό λυκόφως

Αν και πολλές φορές έχουμε αναφέρει ότι οι παρούσες οικονομικές αναταράξεις δεν είναι παρά κύματα που προκλήθηκαν από την απόφαση του προέδρου Nixon να αποσυνδέσει το δολάριο από το εχέγγυο του χρυσού για να γλυτώσει τις Η.Π.Α. από την τότε επικείμενη χρεοκοπία τους, αλλά και την κατάρευση του νομισματικού συστήματος, η αλήθεια είναι πως, ακόμη κι αυτή η καταστροφική για τον κόσμο απόφαση ήταν απόρρεια μιάς αντίστοιχης περίπου πέντε δεκαετίες νωρίτερα.

Ήταν το 1933, όταν ο νεοκλεγείς αμερικανός πρόεδρος Franklin D. Roosevelt, στην προσπάθειά του να ακολουθήσει όλες σχεδόν τις υπόλοιπες χώρες που υποτιμούσαν τα νομίσματά τους για να πολεμήσουν την ύφεση, αποφάσισε να κάνει το ίδιο. Υποτίμησε το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, το δολάριο, κατά περίπου 40%, το οποίο ήταν φυσικά συνδεδεμένο με την τιμή του χρυσού, καταστώντας επίσης παράνομη την κατοχή του πολύτιμου μετάλλου. Έτσι, από 25.8 γραμμάρια χρυσού που έπαιρνε κάποιος αν παρέδιδε ένα χαρτονόμισμα δολαρίου στην τράπεζα, σε μια νύχτα, η ποσότητα έπεσε στα 15.23 γραμμάρια. Οι απλοί πολίτες αναγκάστηκαν μέσω του διατάγματος να επιστρέψουν τα χρυσά νομίσματα στις τράπεζες, οι οποίες τους αποζημίωναν, όχι με βάση την περιεκτικότητα και το βάρος του χρυσού, αλλά με την αναγραφόμενη στο κάθε κέρμα νομισματική του αξία. Με απλά λόγια, τα αμερικάνικα νοικοκυριά, και κατ’ επέκταση όλα τα υπόλοιπα, αφού τα fiat νομίσματα ήταν συνδεδεμένα με την αξία του δολαρίου, έχασαν σε μια νύχτα το 40% της αγοραστικής τους δύναμης!

Στο διάγραμμα που ακολουθεί, το οποίο βρίσκεται στη μελέτη “Shifting Mandates: The Federal Reserve’s First Centennial”, που παρουσίασαν οι καθηγητές Reinhart και Rogoff το 2013 στην γιορτή για τα εκατό χρόνια από την ίδρυση της αμερικανικής κεντρικής τράπεζας, μπορείτε να δείτε την πορεία του αμερικανικού πληθωρισμού από το 1775 ως το 2012. Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, έχει ανέβει επί 30 φορές από την ίδρυση της FED το 1913, ρίχνοντας την αγοραστική αξία του δολαρίου έναντι άλλων εμπορευμάτων κι αγαθών κατά περίπου 100% σε αυτό το χρονικό διάστημα!

[+] click images to enlarge

Η πρώτη, εύκολη παρατήρηση που μπορεί να κάνει κανείς είναι ότι, η άνοδος του πληθωρισμού, οι τιμές των διαφόρων αγαθών που πληρώνουν οι καταναλωτές δηλαδή, απογειώθηκε με την απόφαση του προέδρου Roosevelt το 1933 κι εκτοξεύθηκε στην στρατόσφαιρα, μετά την αναμενόμενη άνοδο του Β’ παγκοσμίου πολέμου, με την απόφαση του προέδρου Nixon το 1971. Κάτι που φυσικά ευνόητα συνέβει σε όλες τις οικονομίες του κόσμου, αφού τα νομίσματά τους είναι συνδεδεμένα τρόπον τινά με το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα, ακόμη και στην εποχή των ελεύθερων συναλλαγματικών ισοτιμιών τις τελευταίες δεκαετίες. Το συμπέρασμα της έρευνας των Reinhart και Rogoff, είναι πως, η καταστροφική άνοδος του πληθωρισμού τον τελευταίο αιώνα, οφείλεται κυρίως στην αποσύνδεση του δολαρίου από το εχέγγυο του χρυσού. Γεγονός, το οποίο εκτόξευσε επίσης την διαφορά ανάμεσα στο 1%, που κερδίζει από τις τοποθετήσεις του σε διαχρονικά πάγια στοιχεία, όπως κυρίως η ακίνητη περιουσία, τα πολύτιμα μέταλλα, τα διαμάντια και τα σπάνια έργα τέχνης, με το 99% που προσπαθεί να ανταπεξέλθει στα έξοδα της επιβίωσης. Επιπλέον, με τον πληθωρισμό να διαβρώνει συνεχώς την αγοραστική αξία των fiat νομιασμάτων, με τα οποία αμοίβεται ο κόπος της εργασίας της μικρομεσαίας τάξης που παραμένει σχεδόν σταθερός, ενώ η παραγωγικότητα σνεχώς αυξάνεται, όπως έχουμε δείξει, το χάσμα ανάμεσα στους έχοντες και τους μη, συνεχίζει να διαρκώς να μεγαλώνει.

Για να πάρετε μια καλύτερη ιδέα για την δηλητηριώδη δράση του πληθωρισμού, δείτε στο επόμενο γράφημα πως, ένα ποσό $50,000 καταντά να αξίζει $27,274, μετά από 30 χρόνια με ετήσιο πληθωρισμό 2%, ενώ το ίδιο αρχικό κεφάλαιο μεγαλώνοντας κατά 3% τον χρόνο, πέραν του πληθωρισμού, φτάνει τις $121,363, στο ίδιο χρονικό διάστημα.

Το μήνα που μας πέρασε, η ΕΚΤ αναγκάστηκε να αναθεωρήσει, προς τα κάτω φυσικά, τους στόχους για την οικονομία της Ευρωζώνης, πράγμα που δεν πρέπει να αποτελεί έκπληξη για όποιους διαβάζουν αυτές τις γραμμές, αφού, μετά την προειδοποίηση του περυσινού καλοκαιριού, από την έκθεσή του προηγούμενου Οκτωβρίου και μετά παρουσιάζαμε συνεχώς στοιχεία για την επερχόμενη βουτιά της Ευρώπης και της ηγετικής της δύναμης, της Γερμανίας. Αναφερθήκαμε σχετικά, μέσω παραπομπών και στην προηγούμενη έκθεσή μας:

“Εστιάζοντας στην ατμομηχανή της Ευρώπης-η οποία ρουφά το μεδούλι των υπόλοιπων ευρωπαϊκών χωρών-μέσω της βολικής γι αυτήν φτηνής ισοτιμίας του ευρώ-θα δούμε πως, έχει μπεί στις ράγες για να μετατραπεί ένα βαγόνι στον συρμό της επίσης μερκαντιλιστικής Κίνας μέσα στην επόμενη δεκαετία. Δείτε στο διάγραμμα του Bloomberg τις παραγγελίες στα εργοστάσια της Γερμανίας να βουλιάζουν κατά 4.2%, μετά το υψηλό που κατέγραψαν στο πρώτο εξάμηνο της προηγούμενης χρονιάς. Διασπάζοντας το χαμηλό του 2012, η επόμενη ζώνη ζήτησης βρίσκεται στο -20%, πριν τον πάτο της κρίσης του 2008 που έγραψε το καταστροφικό -40%.

Όπως είχαμε επισημάνει, η αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας, που αποτελεί περίπου το 10% της οικονομίας της, αρχίζει να καταγράφει τις πληγές που της προκάλεσε η πτώση της Κίνας κι ένα επιπλέον περίπου 30% του τζίρου που κινδυνεύει από το επερχόμενο Brexit, αν σκεφτούμε ότι η αγορά της Μ. Βρετανίας είναι η μεγαλύτερη της Ευρώπης για τα γερμανικά αυτοκίνητα. Κι αυτό, χωρίς ακόμη να έχει αποφασίσει η κυβέρνηση Trump αν θα επιβάλει δασμούς εισαγωγής στα γερμανικά οχήματα που μπαίνουν στα σύνορά της από τα εργοστάσια του Μεξικού και του Καναδά, όπως γράψαμε πέρυσι τον Ιούλιο. Τα νούμερα απέχουν πολύ βέβαια απο αυτά της κρίσης του 2008, οι προκλήσεις όμως που έχουν να απαντήσουν οι γερμανικές μάρκες δεν είναι λίγες. Παρότι απορροφούν περίπου το 30% των κρατικών κονδυλίων για έρευνα, η ΕΕ κατηγόρησε τις BMW, Daimler και Volkswagen, ότι έδρασαν ως καρτέλ για να αποτρέψουν τεχνολογίες καθαρότερων καυσαερίων, σε μια υπόθεση που αν χαθεί γι αυτές, το πρόστιμο θα φτάσει το 10% του ετήσιου τζίρου τους. Για παράδειγμα, μια παρόμοια υπόθεση το 2014, κόστισε στις Daimler, Iveco, Man και Daf περίπου 3 δισεκατομμύρια ευρώ, για να πάρουμε μια ιδέα, σχετικά με το πιθανό ποσό ζημιάς που θα αρχίσουν να ενσωματώνουν οι μετοχές τους.

Από πέρυσι το καλοκαίρι είχαμε επισημάνει την ενδεχόμενη βουτιά στο ακαθάριστο προϊόν της Γερμανίας, αρκετά πριν την προειδοποίηση μας για την διόρθωση του χρηματιστηριακού δείκτη DΑΧ, για την οποία επίσης σας ενημερώσαμε έγκαιρα.

“Με τα επίσημα στοιχεία του γερμανικού ΥΠΟΙΚ, που θα δείτε στο επόμενο διάγραμμα, να προειδοποιούν για προβλεπόμενη μείωση της πρόβλεψης του ακαθάριστου προϊόντος σε 2% από 2.4% που ήταν ο αρχικός σχεδιασμός-ποσοστό που κατά τη γνώμη μας θα πέσει στο 1.6% μέχρι να κλείσει η χρονιά– ο κος Τrump έριξε την δεύτερη βολή του. Ζήτησε από το πεντάγωνο να κατασκευαστεί προϋπολογισμός για τυχόν αποχώρηση μεγάλου μέρους των αμερικανικών στρατευμάτων που σταθμεύουν στην Γερμανία, πιθανά ως απάντηση σε ένα άλλο nein της κας Merkel, σπέρνοντας τον πανικό στις ευρωπαϊκές πρεσβείες της Ουάσινγκτον. Στο αίτημα αυτό που την καλούσε να ανεβάσει την συμμετοχή της Γερμανίας στο ταμείο του NATO στο συμφωνηθέν ποσοστό της συνθήκης του 2% επί του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος της χώρας, ποσοστό που μόνο η Ελλάδα, εκτός από τις Η.Π.Α., πληρώνει για την συμμετοχή της στον ευρωαντλαντικό μηχανισμό.”

Όπως θα δείτε στο γράφημα, πράγματι η χρονιά έκλεισε όπως υπολογίζαμε με άνοδο 1.6%. Το συμβούλιο όμως των γερμανών σοφών της οικονομίας κατέβασε κι άλλο την πρόβλεψή του για το 2019 στο 0.8%, στο μισό δηλαδή από την προηγούμενη του 1.7% και στο 1.7% για το 2020. Για μια ακόμη φορά θα πούμε ότι αυτά τα ποσοστά μας φαίνονται πολύ υψηλά σε σχέση με αυτό που πιστεύουμε ότι έρχεται στα επόμενα δύο τρίμηνα, αλλά ειλικρινά, ευχόμαστε να κάνουμε λάθος γιατί δεν συμφέρει κανέναν μας να μην πηγαίνει η οικονομία καλά, ειδικά μιας τόσο μεγάλης χώρας για τα ευρωπαϊκά δεδομένα, από την οποία η εξάρτηση της χώρας μας είναι, δυστυχώς, μεγάλη.”

Στο παραπάνω διάγραμμα του Bloomberg μπορείτε να δείτε την άνοδο του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη στο 1.7%, η οποία όμως δεν οφείλεται στις δράσεις της ΕΚΤ, αλλά ξεκάθαρα στην μεγάλη άνοδο των τιμών του πετρελαίου το τελευταίο εξάμηνο, καθώς και στην πτώση του ευρώ. Πόσο μεγάλη αποτυχία είναι λοιπόν η ποσοτική χαλάρωση QE, η οποία μετά την διάθεση του γιγαντιαίου ποσού των 2.6 τρισεκατομμυρίων ευρώ από την ευρωπαϊκή κεντρική τράπεζα, όταν με το τέλος του προγράμματος, επίσημα πριν τρείς μήνες, άρχισε να φαίνεται η αληθινή εικόνα; Που είναι η ανάπτυξη την οποία θα πληρώνουν για πολλές γενιές οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι, αφού όπως έχουμε γράψει, αυτοί θα καλεστούν να πληρώσουν τον λογαριασμό από τα στοιχήματα παραγώγων που κάνουν οι τράπεζες με το φτηνό χρήμα των κεντρικών τραπεζών;

Mα αυτό ακριβώς κάνει η αύξηση της ποσότητας χρήματος σε μια ασθμαίνουσα οικονομία χωρίς δομικές αλλαγές! Αυτό ακριβώς συμβαίνει όταν δεν υπάρχει αληθινή ζήτηση από τους καταναλωτές, ώστε να δικαιολογηθούν οι αυξήσεις των παραγωγών προς τους αγοραστές. Το παράδειγμα των δύο τουλάχιστον ως τώρα χαμένων δεκαετιών της Ιαπωνίας, με το πρόγραμμα που εκπόνησε ο πρώην διοικητής της FED, κος Bernanke, είναι πρόσφατη ιστορία για να μην την λάβουν υπόψιν τους οι υπεύθυνοι της ΕΚΤ. Aπουσία πραγματικής ζήτησης από τα νοικοκυριά, σημαίνει πως, ο πληθωρισμός χύνεται στα περουσιακά στοιχεία, γιατί απλά μεγάλες ποσότητες φτηνών χρημάτων, μέσω δανείων με μηδενικά ή αρνητικά επιτόκια, κυνηγούν υπεραξίες σε λίγα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία. Αποτέλεσμα; Συνεχής υποβάθμιση της αγοραστικής αξίας των fiat νομισμάτων και προστασία των εχόντων στην κατοχή τους τα περιουσιακά στοιχεία, από αυτή ακριβώς την έκβαση.

Ο κος Draghi και οι συν αυτώ, γνωρίζουν πολύ καλά και γνώριζαν εξ αρχής ότι η ευρωπαϊκή οικονομία δεν μπορεί να ανακάμψει εν μέσω ύφεσης με την επιδρομή φοροκαταιγίδων και προγραμμάτων υστερικής λιτότητας που επιτάσσει προς όλους η Γερμανία. Η δουλειά του ήταν να μην σκάσει το κοινό νόμισμα στα χέρια του, ειδικά από την στιγμή που κάθε δημοσιονομική ένεση έργων υποδομής κι ουσιαστικής ενίσχυσης της οικονομίας είχε απαγορευτεί από το ιερατείο των Βρυξελλών. Κι αυτό το πέτυχε, οφείλουμε να παραδεχθούμε, όσο κι αν τα ευρωπαϊκά κεφάλαι συνεχίζουν να συσσωρεύονται στην Γερμανία, όπως δείχνει το διάγραμμα που ακολουθεί με τα στοιχεία για τον μηχανισμό εκκαθάρισης Target 2. Με έναν βαθύ αναστεναγμό ανακούφισης φανταζόμαστε θα παραδώσει την σκυτάλη στον επόμενο διοικητή, γνωρίζοντας πως είναι μαθηματικά βέβαιο ότι η βόμβα θα σκάσει στα χέρια του μέσω κοινωνικών αναταραχών που προφανώς θα αυξηθούν σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή ήπειρο, πέρα από μεμονωμένα κι απομακρυσμένα περιστατικά που έχουμε ως τώρα. Όσον αφορά στην άνοδο της ακροδεξιάς παντού στην ήπειρο, δεν χρειάζεται να ψάξει κανείς παραπάνω για να κατονομάσει τους ουσιαστικούς υπαίτιους.

Αυτή, η περαιτέρω επιδείνωση της ευρωπαικής οικονομίας, είναι και ο λόγος που ανακοίνωσε ο κος Draghi την έκτη σειρά παροχής φτηνών δανείων προς τις εμπορικές τράπεζες, με το TLTRO-III. Μια νέα εκδοχή των πολιτικών που ξεκίνησαν το 2011, με το ευχολόγιο να αυξήσουν τον δανεισμό προς τις επιχειρήσεις οι εμπορικές τράπεζες που θα λάβουν την ενίσχυση. Λες κι υπάρχει κεντρικός μηχανισμός που τις ελέγχει για το τι κάνουν! Όσοι έστω και λίγο έχουν διαβάσει παραπάνω, γνωρίζουν ότι οι εμπορικές τράπεζες δημιουργούν αυτόματα χρήματα στο ενεργητικό τους από την παροχή δανείων σε επιχειρήσεις και καταναλωτές. Υπάρχει λοιπόν στα αλήθεια λόγος για την νέα ένεση ρευστότητας; Ή μήπως οι εμπορικές τράπεζες κινδυνεύουν ανα πάσα στιγμή από χρεοκοπία, χωρίς την παροχή νέων ενέσεων; Μήπως επίσης, μας προετοιμάζουν για μόνιμη κατάσταση αρνητικών επιτοκίων και ποσοτικής χαλάρωσης QE, όπως δείξαμε στην έκθεσή μας του Μαρτίου, με τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών, γιατί απλά, αν ανέβουν τα επιτόκια θα γκρεμιστεί, στην κυριολεξία, το σύστημα σε μια νύχτα;

Ο καθένας μπορεί να κρίνει μόνος του για ποιόν πραγματικά λόγο χρεώνονται τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά. Πιστέψτε μας, δεν θα πάρει πολύ στα γερμανικά νοικοκυριά να εξεγερθούν όταν φτάσει η κατάλληλη στιγμή και συνειδητοποιήσουν το κόστος του σχεδόν 2% στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς, αφού τόσο είναι τα αληθινά επιτόκια, αν αφαιρέσουμε από τα ονομαστικά τον πληθωρισμό, όπως δείχνει το παρακάτω διάγραμμα του Bloomberg.

Ο δείκτης οικονομικών εκπλήξεων στα δεδομένα της Ευρώπης από την Citi που ακολουθεί, στο γράφημα των Gavekal/Macrobond, είναι ζήτημα ενός ή δύο τριμήνων να σπάσει καθοδικά τα χαμηλά της προηγούμενης χρονιάς, αφήνοντας αυτά του 2008 να περιμένουν με ανοικτές αγκαλιές.

Το σημείο κλειδί, όπως αναφέραμε για πολλοστή φορά παραπάνω, είναι η αυτοκινητοβιομηχανία της Γερμανίας, η οποία προσέφερε στη χώρα την προηγούμενη χρονιά πλεόνασμα 113 δισεκατομμυρίων ευρώ, όπως θα δείτε στο γράφημα που ακολουθεί, με τις εταιρίες τεχνολογίας να ακολουθούν με 106.6. Το ΔΝΤ, που φημίζεται μεν για την αστοχία ή τον δόλο, αν θέλετε, των προβλέψεών του, έχρισε τη Γερμανία επίσης σαν προβληματικό παιδί, μειώνοντας την απόδοσή της στο 0.5% για το 2019 και στο 0.2% για την επόμενη. Ο δείκτης ZEW, για την τρέχουσα κατάσταση μειώθηκε πάλι τον μήνα που μας πέρασε στο 5.5, ενώ η πρόβλεψη ήταν για 8.5, ερχόμενος από το 11.1 του Μαρτίου. Ο δείκτης IFO με τη σειρά του, δείχνει κι αυτός την απαισιοδοξία των γερμανών μάνατζερ πέφτοντας στο 99.2 από 99.7.

Kαι σαν μην έφταναν αυτά, μόλις ανακοίνωσε η γερμανική κυβέρνηση ότι, με την παρούσα πτώση των φορολογικών εσόδων-γιατί άραγε-η χώρα αναμένει μείωση στον προϋπολογισμό, της τάξης των 124.3 δισεκατομμυρίων. Ο ΥΠΟΙΚ κος Scholz, επιβεβαίωσε την ζοφερή κατάσταση, συμπληρώνοντας πως, “η κυβέρνηση δεν βλέπει σημάδια κρίσης στην παρούσα κατάσταση”. Θα δούμε τι θα γίνει στο τέλος της επόμενης βδομάδας, όταν η κυβέρνηση Trump θα αναγγείλει την απόφασή της για την επιβολή δασμών της τάξης του 25% στα εισαγόμενα στις Η.Π.Α. αυτοκίνητα. Θα υπάρξει μέλλον για τον Nord Stream 2, τον οποίο ήδη αποκύρηξε και η Ιταλία ή όχι;

Δεν είναι μόνο όμως η Γερμανία σε πτώση. Με τον όγκο των παγκόσμιων συναλλαγών στο εμπόριο σε πτωτική πορεία, όπως δείξαμε και στην έκθεση του Μαρτίου, οι πιέσεις αυτές μοιράζονται, έστω ανισομερώς, στο σύστημα. Γι αυτό και η αλλαγή των πωλήσεων σε επίπεδο τριμήνου (άσπρη γραμμή) καθώς και η σύγκριση με την προηγούμενη χρονιά (μπλέ), όπως θα δείτε στο γράφημα του Bloomberg που ακολουθεί, αναπτύσουν μεγάλη ορμή, σπάζοντας τα χαμηλά του 2015.

Και πως θα μπορούσε άραγε να συμβαίνει το αντίθετο; Nα ισχύει δηλαδή το καλό παραμύθι που προπαγανίζει το σύστημα μέσω των ΜΜΕ, όταν οι μεταποιητικοί δείκτες όλων των χωρών έχουν φτάσει σε ένα, απανωτό, πτωτικό αρνητικό σερί, όπως επισημαίνουμε συνεχώς το τελευταίο εξάμηνο στις εκθέσεις μας. Παρόμοιο σερί με αυτό των ετών 2008-9, που παραλίγο να σβήσει τα φώτα για τα πάντα με την κρίση από την απάτη των ενυπόθηκων δανείων στις Η.Π.Α. Το γράφημα που ακολουθεί είναι η καλύτερη απεικόνιση για να πιστέψουμε αυτό που ζούμε, με στοιχεία κι αριθμούς κι όχι με αυτό το κίβδηλο αφήγημα που μας διαφημίζουν ότι δήθεν ζούμε εν μέσω ευφορίας.

Στην έκθεση του Ιανουαρίου, είχαμε αναφέρει πως, μόνο η οικονομία των Η.Π.Α. πήγαινε κόντρα στην ύφεση, αλλά ταυτόγχρονα είχαμε διατυπώσει και τις υποψίες μας για την πτώση του μεταποιητικού τους δείκτη σε ποσοστιαίο επίπεδο αλλαγής μήνα. Δεν άργησε πολύ να επιβεβαιωθεί η υποψία μας, αφού ο δείκτης του Σικάγου έπεσε από το υψηλό του 65% ακαριαία στο 52.6%, στοχεύοντας καθαρά το χαμηλό του 2016 στην περιοχή του 50%, που διαχωρίζει την ανάπτυξη από την ύφεση!

Τελειώνοντας την έκθεσή μας και πριν περάσουμε στο κομμάτι της τεχνικής ανάλυσης, ο εμπορικός πόλεμος των Η.Π.Α. με την Κίνα, ο οποίος όπως δείξαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, μόνο εμπορικός δεν είναι, μάλλον κορυφώνεται. Δεν είναι τυχαία η απόσχιση της Μ.Βρετανίας από την πολιτική των Η.Π.Α. σε σχέση με την Hauwei. Ούτε προφανώς η απόλυση του άγγλου υπουργού ασφαλείας από την κα May, για την δήθεν διαρροή σχετικά με την-για την ώρα-σχέση της χώρας του με την χρήση εξαρτημάτων της κινεζικής εταιρίας στην εξάπλωση της 5G τεχνολογίας μεταφοράς δεδομένων. Η Μ.Βρετανία, σκοπεύει να καταλάβει προνομιακή θέση, παραμονεύοντας πονηρά, στην εξάπλωση της Κίνας προς την δύση, όπως είχαμε επισημάνει αρκετά πριν, τον Οκτώβριο του 2015. Η πρόσφατη επίσκεψη του ΥΠΟΙΚ κου Hammond στο Πεκίνο, το απέδειξε, όταν μίλησε με τόσο εμφανή ενθουσιασμό για τον νέο δρόμο του μεταξιού της Κίνας.

Μετά το πιθανό αδιέξοδο-ως την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές-ανάμεσα σε Η.Π.Α. και Κίνα, στις 10 του μήνα θα ενεργοποιηθούν οι νέες ταρίφες της κυβέρνησης Trump, με την υποστήριξη μάλιστα των δημοκρατικών, οι οποίοι υποστηρίζουν τις κινήσεις της κυβέρνησής τους, τουλάχιστον δημόσια. Η αύξηση κατά 25% των ταριφών σε αξίας $200 δισεκατομμύρια προϊόντα, όπως δείχνει το παρακάτω γράφημα, θα μειώσει επιπλέον κατά 0.2% το αμερικάνικο εθνικό προϊόν κι ανάλογα κατά 0.3% το κινεζικό, επιβαρύνοντας αντίστοιχα και τα υπόλοιπα εμπορικά κέντρα του κόσμου κι αυξάνοντας επίσης τις πιέσεις τόσο στο παγκόσμιο εμπόριο όσο και το γεωπολιτικό σκοτάδι του νέου ψυχρού πολέμου. Αν η Ευρώπη θέλει να αποφύγει να γίνει και πάλι το πεδίο βολής, θα πρέπει το αποτέλεσμα των εκλογών στο τέλος του μήνα να υποστηρίξει μια τέτοια θέση. Ακόμη κι παραμικρή άνοδος των ευρωσκεπτιστικών κι ακροδεξιών κομμάτων, θα θεμελιώσει την αντίθεση των πολιτών στα παρόν μόρφωμα διακυβέρνησης. Αφήνοντας έτσι την ήπειρο-ελέω της επί δύο δεκαετίες κακής ηγεμονίας από την Γερμανία-ανυπεράσπιστη, στην υπό διαμόρφωση νέα, πολυπολική παγκόσμια κυριαρχία και τον ψυχρό πόλεμο. Η άποψή μας είναι δηλωμένη και θεωρούμε ότι πολύ δύσκολα μπορεί πια να συγκρατηθεί η ενότητα κι η ομόνοια ανάμεσα στα μέλη της ευρωπαϊκής νομισματικής ένωσης.

Η σκληρή θέση των Η.Π.Α. ενάντια στην Κίνα, είναι ένα μικρό μάθημα για το τι θα επακολουθήσει στην Ευρώπη, η οποία αρνείται την δέσμευση για αγορά αγροτικών εμπορευμάτων, κάτι που έχει ανάγκη ο κος Trump μπροστά στις εκλογές του 2020 για να εξυπηρετήσει τη βάση του και να στηρίξει τους αγρότες απέναντι στην λαίλαπα των χρεοκοπιών που έχει ξεκινήσει. Ειδικά στην περίπτωση που δεν υπάρχει συμφωνία κι ανάλογη δέσμευση της Κίνας. Το επιτελείο του αμερικανού προέδρου προφανώς γνωρίζει την εύθραστη ισορροπία που συγκρατεί με νύχια και με δόντια σε ελεγχόμενη καταστολή την αμερικανική κοινωνία. Δεν είναι τυχαίο πως, ο ίδιος προσωπικά καλεί συνεχώς την FED, την αμερικανική κεντρική τράπεζα, να μειώσει τα βασικά της επιτόκια, ελλείψει πληθωρισμού, για να αναπτυχθεί με μεγαλύτερη ταχύτητα η αμερικανική οικονομία.

Η αλήθεια πίσω από αυτό, είναι φυσικά ο φόβος για την κατάρευση των εμπορικών συμφωνιών με Κίνα και Ευρώπη, γεγονός που θα προκαλέσει μεγάλους τριγμούς και στις Η.Π.Α., κάτω από την πίεση των δημοκρατικών να προβάλουν οποιαδήποτε αποτυχία του κου Trump. Ο τελευταίος, γνωρίζει καλά ότι μόνο με ένα φτηνότερο δολάριο θα μπορέσει να προχωρήσει με επιτυχία στις εκλογές του 2020. Το πρόβλημά του είναι το μεγάλο χρέος, για το οποίο θα χρειαστούν όλες οι εκδόσεις νέων ομολόγων μόνο για να εξυπηρετούνται οι τόκοι του από το 2024 και μετά! Επίσης το μεγάλο έλλειμα και τέλος το όνειρο της χρηματοδότησης κατά $2 τρισεκατομμύρια για έργα υποδομών, με σύμφωνους τους δημοκρατικούς σε αυτό. Γι αυτό χρειάζεται το φτηνό δολάριο και πιέζει την FED.

H πίεση αυτή όμως, μεταφράζεται από πολλούς και μάλλον και από τους κινέζους ως φόβος για πιθανή επερχόμενη ύφεση στις Η.Π.Α, πράγμα που κάνει τους τελευταίους να ακολουθούν τακτική σκωτζέζικου ντους στις ως τώρα διαπραγματεύσεις. Όσο και να προσπαθεί ο αμερικανός πρόεδρος να πείσει τους πάντες ότι η Κίνα πληρώνει τις ταρίφες, η αλήθεια είναι ότι το κόστος πληρώνουν οι αμερικανοί καταναλωτές κι αυτό το αντιλαμβάνεται ο κάθε νοήμων άνθρωπος. Μπορεί να συμπιέζεται το περιθώριο κέρδους των κινέζων παραγωγών κι εξαγωγέων, αλλά σε ένα απολυταρχικό, κεντρικά κατευθυνόμενο καθεστώς, η χρηματοδότηση και οι κάθε είδους βοήθειες προς τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις, είναι δύσκολο ως αδύνατο να ελεγχθούν. Πιέζοντας σε ασφυκτικό βαθμό την Βενεζουέλα και το Ιράν, οι αμερικανοί προσπαθούν να στερήσουν τις πηγές ενέργειας μέσω γιουάν στην Κίνα και να ανεβάσουν έτσι τα έξοδα των επιχειρήσεών της και τις ανάγκες τους για δολάρια. Υπάρχει πάντα όμως η Ρωσία δίπλα και τελευταία και η Σαουδική Αραβία, να αναπληρώνουν τις χαμένες ποσότητες πετρελαίου στο τοπικό νόμισμα της Κίνας, που όπως έχουμε δείξει, είναι “δεμένο” με την τιμή του χρυσού.

Όσον αφορά στην μεγάλη αγάπη του αμερικανού προέδρου, να διαφημίζει την ευρωστία της αμερικανικής οικονομίας χρησιμοποιώντας την άνοδο των χρηματιστηριακών δειχτών, μετά από τρείς μήνες που “ζέσταινε” συνεχώς τις αγορές μέσω του Twitter του, κυρίως με ευχολόγια για την συμφωνία με τους Κινέζους, έφτασε η ώρα της διόρθωσης. Όπως αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας:

“Ίσως πάλι, να προαισθάνεται την διόρθωση των αμερικανικών χρηματιστηρίων-πιθανά την εβδομάδα που έρχεται-και να θέλει με αυτό τον τρόπο, όπως και με τις συνεχείς αναφορές στο πόσο καλά πηγαίνουν οι διαπραγματεύσεις με την Κίνα, να τα βοηθήσει να παραμένουν ψηλά. Αξίζει όμως εδώ να σημειώσουμε πως, τα συμβόλαια με θέσεις πώλησης στον δείκτη μεταβλητότητας VIX του S&P 500 έχουν φτάσει πάλι την περιοχή της ευφορίας και του εφησυχασμού που γέννησε το κραχ του Οκτωβρίου. Αν σκεφτούμε πως, το “έξυπνο χρήμα” ξεφορτώνεται τις θέσεις αγοράς του όλο τον προηγούμενο μήνα, δεν είναι καλή στιγμή, κατά την ταπεινή μας γνώμη πάντα, να βρίσκεται κάποιος τοποθετημένος σε θέση ανόδου, αν τυχόν συμμετέχει επενδυτικά σε αυτά.”

Πράγματι, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμά μας, ο VIX κατέγραψε το χαμηλό του στις 17 Απριλίου κι αμέσως μετά ξεκίνησε η διορθωτική πορεία του βραχυπρόθεσμου κύκλου των μετοχών κατ’ αρχήν, η οποία βρήκε το κλείσιμο του μήνα με τον Dow Jones να μην επιβεβαιώνει τα υψηλά που είχαν καταγράψει ο S&P500 και ο Nasdaq, όπως είχε συμβεί κι είχαμε επισημάνει προκαβολικά και με την διόρθωση του Οκτωβρίου. Όλα αυτά τα ράλλυ “χωρίς πόδια”, είναι ευάλωτα. Μόλις 45 μετοχές από τις 500 του S&P κατέγραψαν υψηλά έτους, ενώ κυρίως οι γνωστές και ως “FANG” (Facebook, Amazon, Netflix, Google), ήταν υπεύθυνες για περισσότερο από 40% της ανόδου.

Δείτε στο γράφημα που ακολουθεί τον δείχτη οικονομικών εκπλήξεων της Citi για τις Η.Π.Α., ο οποίος καταγράφει τα δεδομένα της οικονομίας δίπλα στην πορεία των μετοχών, σε μια σύγκριση με το ράλλυ του 2017 (αριστερά) και το φετεινό (δεξιά). Η απόκλιση στα θεμελιώδη βγάζει μάτια. Όπως, για παράδειγμα, να είναι περισσότερο ασφαλή ξαφνικά τα πενταετή ελληνικά ομόλογα από τα αμερικάνικα και να έχουν χαμηλώτερο επιτόκιο, για να έρθουμε λίγο και στα δικά μας… Δεν στέκουν αυτά τα πράγματα.

Η εκτίμηση για τα μελλοντικά κέρδη (forward earnings) των εταιριών του S&P 500, αντιστοιχεί αυτή τη στιγμή στις 2,400 μονάδες του δείχτη. Με το κλείσιμο του μήνα, θα μπορούμε να πούμε με περισσότερες πιθανότητες αν η διόρθωση θα προχωρήσει και το “sell in May and go away” θα γίνει για μια ακόμη φορά πραγματικότητα ή αν ήταν ένα περισταστιακό επεισόδιο στην περίπτωση που τα χρηματιστήρια έχουν ήδη πλήρως τιμολογήσει την απουσία συμφωνίας Η.Π.Α.-Κίνας. Έτσι κι αλλιώς, με την Ευρώπη να διαλύεται και την Κίνα μη ρυθμισμένη ακόμη σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, δεν υπάρχουν άλλες μεγάλες αγορές εκτός του δολαρίου και του γιεν για να απορροφήσουν το μεγάλο κεφάλαιο. Κι αυτό σημαίνει πως, πιθανά μετά από μια καλή διόρθωση, τα αμερικάνικα χρηματιστήρια θα απορροφήσουν μελλοντικά δισεκατομμύρια νέων κεφαλαίων. Κι ο μόνος λόγος που τα παρακολουθούμε στενά, είναι γιατί τις περισσότερες φορές τα πολύτιμα μέταλλα κινούνται αντίθετα από τις αμερικάνικες μετοχές. Κι αυτό όμως θα αλλάξει στο μέλλον και θα τα δούμε να ανεβαίνουν ταυτόγχρονα για μια περίοδο. Το τέλος του παιχνιδιού είναι ότι τα πολύτιμα μέταλλα θα ανεβαίνουν ταυτόγχρονα με το δολάριο, κάτι που ελάχιστοι περιμένουν κι ακόμη λιγώτεροι είναι προετοιμασμένοι γι αυτό το σενάριο. Δεν ξέρουμε ειλικρινά ποια αξία θα έχουν τα fiat νομίσματα όταν τα χρηματιστήρια αρχίσουν να ανεβαίνουν εκθετικά κι αυτό ειναι κάτι που πρέπει να σκεφτούν οι επενδυτές σε αυτά. Τι να το κάνει κάποιος αν μιά μετοχή έχει ανέβει π.χ. 50% ενώ το νόμισμα έχει υποτιμηθεί ανάλογα;

Ανοδικά έκλεισε τον Απρίλιο το δολάριο κατά 20 pip στα 97.48, αφού πρώτα στην διακύμανσή του βρήκε στήριξε στη ζώνη που αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, καθώς και αντίσταση στην πρώτη που είχαμε επισημάνει. Η τάση του στο ημερήσιο διάγραμμα είναι καθοδική, ενώ σε όλα τα υπόλοιπα θεμελιωμένα ανοδική και μόνο ένα μηνιαίο κλείσιμο κάτω από τα 97.60 θα δώσει σήμα διόρθωση, η οποία θα ενισχυθεί αν η τιμή του πέσει κάτω από τα 95.67. Αν κλείσει το μήνα υψηλότερα από τα 98.33, προφανώς θα παραμείνει σε πορεία ενίσχυσης προς τη ζώνη 98.95 με 99.20, κάτι που είναι ίσως αναμενόμενο αν καταρρεύσει ο εμπορικός διάλογος με την Κίνα. Να θυμίσουμε πως, μικρότερο έλλειμα των Η.Π.Α. αυτόματα σημαίνει λιγώτερα δολάρια στο σύστημα, μεγαλύτερη ζήτηση για το αποθεματικό νόμισμα και κατά συνέπεια για τα αμερικανικά ομόλογα.

U.S. DOLLAR FUTURES, M, ICE

Mόλις κατά 2 pip χαμηλώτερα έκλεισε το ευρώ από τα 1.1217 του Μαρτίου, με πτώση 2.12% από το κλείσιμο της προηγούμενης χρονιάς στα 1.1459.

Αντίστροφα από το δολάριο, η τάση του στο ημερήσιο χρονοδιάγραμμα γύρισε ανοδική, ενώ παραμένει καθοδική σε όλα τα υπόλοιπα ως το ετήσιο. Παραμένουν οι ζώνες στήριξης και αντίστασης που αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, ενώ μια παραβίαση του χαμηλού του Απριλίου στα 1.1109 θα δώσει σήμα περαιτέρω πτώσης κι ίσως με μεγάλη ορμή, αφού θα σπάσει η εξάμηνη συσπείρωση που ξεκίνησε τον προηγούμενο Νοέμβριο από τα 1.1500 ως το 1.1100, με άμεση αύξηση της μεταβλητότητας.

EURO / US DOLLAR, M, SPOT

Πτωτικά για τρίτο σερί μήνα έκλεισαν τα πολύτιμα μέταλλα, με τον χρυσό στα $1,285.7 μειωμένο κατά 0.45% περίπου και το ασήμι στα $14.98 κατά 1.3%. Ο χρυσός είναι μόλις 0.3% πεσμένος από το κλείσιμο της προηγούμενης χρονιάς, αλλά η διαφορά στο ασήμι είναι αρκετά μεγαλύτερη και φτάνει το 4.93%.

Το νέο χαμηλό που έκανε στα 1,267.3 ο χρυσός, διαπέρασε ελάχιστα αυτό του Μαρτίου και μας βάζει σε υποψίες πως, υπάρχει περίπτωση να έχουμε αντιστροφή του κύκλου κι αντί να πηγαίνουμε σε νέο υψηλό, όπως θα έπρεπε μετά την πτώση, να συνεχίσουμε την πτωτική πορεία, η οποία θα επιβεβαιωθεί αν στο κλείσιμο του μήνα έχει διαπεραστεί καθοδικά αυτή η τιμή.

Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, συνεχίζει να βρίσκει αγοραστές στην κάτω γραμμή της ζώνης αντίστασης (κόκκινο πλαίσιο), πρέπει όμως οπωσδήποτε αυτό το μήνα να διασπάσει ανοδικά την πάνω γραμμή της, για να δούμε υψηλότερες τιμές στο άμεσο μέλλον. Η τάση του στο ημερήσιο χρονοδιάγραμμα είναι καθοδική, ενώ σε όλα τα υπόλοιπα παραμένει ανοδική. Οι περιοχές αντίστασης και στήριξης που αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, παραμένουν σε ισχύ και τις επαναλαμβάνουμε παρακάτω για την ευκολία σας:

“O χρυσός δεν πέρασε κάτω από το χαμηλό του προηγούμενου μήνα στην ευρύτερη περιοχή των $1,280 κι αυτό δίνει ελπίδες να διεκδικήσει αρχικά ανοδικά τον μέσο όρο των πενήντα ημερών που βρίσκεται στα $1,310 κι ίσως να τεστάρει την δύναμη των πωλητών στο χαμηλώτερο χαμηλό, μετά την κορυφή Φεβρουαρίου, το οποίο βρίσκεται στην ζώνη αντίστασης ανάμεσα στα $1,312 με τα $1,325. Ευνόητα, μόνο περνώντας με εβδομαδιαίο τουλάχιστον κλείσιμο αυτή τη ζώνη, μπορεί να διεκδικήσει έπειτα τα $1,349.8, που ήταν η κορυφή του μεσοπρόθεσμού κύκλου του, ώστε να απειλήσει την κομβική αντίσταση των $1,364.7 και των $1,380. Η στήριξη ξεκινά στην ζώνη των $1,275.3 με τα $1,268.2, αφού δεν παραβιάστηκε ως τώρα, ακολουθεί η κύρια ανάμεσα στα $1,247.2 με τα $1,237.9, που είναι το πιθανώτερο σημείο να βρεθεί στα χαμηλά του κύκλου του, με την κομβική να παραμένει στα $1,194.4, κάτω από την οποία με ένα μηνιαίο κλείσιμο ο χρυσός θα ξεκινήσει την καθοδική του πορεία.”

GOLD FUTURES, M, COMEX

Το ασήμι βρίσκεται κι αυτό σε ανοδική τάση στα μικρά, ενδοσυνεδριακά χρονοδιάγραμματα ως το ημερήσιο, παραμένει όμως σε καθοδική σε όλα τα μεγαλύτερα.

Ενώ η πρώτη στήριξη που είχαμε αναφέρει στην προηγούμενη έκθεσή μας στα $15.08 παραβιάστηκε, παραμένει αυτή στα $14.95 και η κομβική στα $14.31. Η πρώτη αντίσταση κατέβηκε στα $15.10, η επόμενη στα $15.21 με $15.34, η κύρια στα $16.20 με $16.60 και η κομβική στα $17.36.

SILVER FUTURES, M, COMEX

Γιά το τέλος της σημερινής μας έκθεσης ένα διάγραμμα μας με την απόδοση του ελληνικού δεκαετούς ομολόγου. Η περιοχή στην οποία βρίσκεται, εκτός από το γεγονός ότι εκεί βρισκόταν και το 2005, πριν την υποψία της παραμικρής κρίσης, χαρακτηρίζεται ως σημείο κλειδί. Απλά, γιατί εκεί τέμνονται οι γραμμές (μπλέ) στήριξης και αντίστασης της καθοδικής σφήνας, με αυτήν από το υψηλό του 2009 και την οριζόντια στήριξη (κόκκινη) που ξεκινά 14 χρόνια πριν. Όπως το βλέπουμε, θεωρούμε πως υπάρχουν μεγάλες πιθανότητες η στήριξη να κρατήσει και να έχουμε ανοδικό ξέσπασμα. Κάποιοι, ίσως να βγάλουν πολλά χρήματα σορτάροντας πάλι τα ελληνικά ομόλογα, μια και μπαίνουμε στο μήνα που συμπληρώνεται ο μακροπρόθεσμος κύκλος τους, με το επόμενο σημείο αλλαγής τάσης πιθανά την τρίτη βδομάδα του Ιουνίου.

GREECE GOVERNMENT BONDS 10Y YIELD, M, INDEX

Ευχόμαστε με όλη μας την δύναμη να είναι από τις φορές που τέτοιου είδους σχηματισμοί αποτυγχάνουν κι η πατρίδα μας με την Κύπρο να παραμένουν ασφαλείς, μακριά από κάθε είδους επεισόδια, είτε πολιτικά είτε γεωπολιτικά. Ένας παγιδευμένος ηγέτης όμως, όπως είναι ο κος Erdogan, ο οποίος αρνείται να παραδεχτεί εκλογικό αποτέλεσμα και με το νόμισμα, μαζί με την οικονομία, της χώρας του σε ελεύθερη πτώση, δεν θα διστάσει να ξεπεράσει κάθε όριο για να στρέψει την προσοχή των πολιτών του προς τον, δήθεν, εξωτερικό εχθρό. Κι όσο οι μεγάλες δυνάμεις συνεχίζουν να σφυρίζουν αδιάφορα, μαζί με μας, τόσο αυτός θα πιέζει προς το νέο μέτωπο, το οποίο όπως είχαμε γράψει τον Ιούνιο του 2017, δεν είναι άλλο από το Αιγαίο πέλαγος. Οι υβριδικοί πόλεμοι δεν διαρκούν αιώνια.

Υγιαίνετε!