14.07 2020

Αλλαγή Παραδείγματος

Εύκολα μπορεί να θυμηθεί κάποιος στιγμές της ζωής του οι οποίες, με το πέρασμα του χρόνου αποδείχθηκαν κομβικές, για το μετέπειτα χρονικό διάστημα. Αρκετές ίσως μασκαρισμένες με πρόσκαιρο πόνο και απώλεια, άλλες γεμάτες χαρά κι ελπίδα. Σχολείο, σπουδές, οικογένεια, παιδιά, επαγγελματικές αλλαγές κι ίσως κάποιες άλλες φάσεις, προσωπικές για την ζωή του καθενός. Κάθε μια από αυτές τις εποχές, άλλαξε τις διαδρομές μας, με αποφάσεις ατομικές ή σε συνδυασμό με τρίτους και μας ανάγκασε να διανύσουμε ένα διαφορετικό μονομάτι, από αυτό που ίσως θα προχωρούσαμε αν δεν είχαν υπάρξει οι συγκεκριμένες συνθήκες. Αν αυτό το αναγάγουμε στο υψηλότερο κοινωνικό και οικονομικό σύνολο, έχουμε με όσο πιο απλά λόγια γίνεται, την λεγόμενη φάση αλλαγής παραδείγματος (paradigm shift).

Ή άνοδος της τεχνολογίας και κυρίως της πληροφορικής αλλάζει τον παγκόσμιο χάρτη ραγδαία τις τελευταίες τρείς δεκαετίες με την εξάπλωση του διαδικτύου και των εφαρμογών του. Όπως όμως έχουμε επισημάνει και σε παλαιότερες εκθέσεις, αναφέροντας τον νέο κύκλο άνθησης της οικονομίας με βάση τα μοτίβα του Kondratiev, δεν είχαμε μπεί ως τώρα στον δρόμο της εκθετικής αύξησης των εταιριών που ανήκουν σε αυτόν τον τομέα, αλλά επίσης και στα κεφάλαια που συμμετέχουν στην έρευνα δομικών τεχνολογιών και καινοτομικών εφαρμογών και προϊόντων. Όπως άλλαξε τα πάντα στην ανθρώπινη ζωή η τρίτη βιομηχανική επανάσταση τον προηγούμενο αιώνα, έτσι κι αυτή, η νέα ακόμη τέταρτη, βασισμένη στην ραχοκοκαλιά του διαδικτύου, της πληροφορικής και της τεχνητής νοημοσύνης μπαίνει τώρα στη φάση της απογείωσης για τις επόμενες δεκαετίες. Γιατί τώρα; Γιατί η εξάπλωση και η διαχείριση της κρίσης του Covid 19, αποτελεί, με τον απλοϊκό ορισμό που αναφέραμε παραπάνω, επίσημα αλλαγή παραδείγματος. Τίποτα δεν θα είναι το ίδιο πια στις ζωές μας. Ένα μεγάλο κομμάτι του offline θα εξαφανιστεί βίαια μην μπορώντας να μεταβεί στο online και το υπόλοιπο θα αναγκαστεί να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της νέας εποχής.

[+] charts to enlarge

Θέσαμε αρκετά ερωτήματα στην προηγούμενη έκθεσή μας, σχετικά με τον ιό και την διαχείριση της κρίσης. Όπως θα δείτε στο παραπάνω γράφημα, όσο μακάβριο κι αν είναι, η DB συγκρίνει τον Covid 19 με άλλες παρελθούσες επιδημίες. Θα πρέπει τα θύματα να ξεπεράσουν το ένα εκατομμύριο-ακόμη και με τις αμφιλεγόμενους μεθόδους καταμέτρησης-για να μπεί στην πρώτη τουλάχιστον εικοσάδα της ιστορίας της ανθρωπότητας, ενώ ακόμη βρισκόμαστε, ευτυχώς κάτω από αυτά της γρίππης των πτηνών, που είναι και η πιο πρόσφατη ανάμνηση όλων μας. Άξιζε λοιπόν το, ανυπολόγιστο για την ώρα κόστος του ξαφνικού στοπ της παγκόσμιας οικονομίας, με τα τεράστια απόνερα που δεν έχουν χτυπήσει ως τώρα καμμιά ακτή; Γιατί χώρες όπως η Σουηδία και η Λευκορωσία που δεν ακολούθησαν σχεδόν κανένα από τα μέτρα των υπολοίπων, όπως διέταξε ο ΠΟΥ, εμφανίζουν ελάχιστες απώλειες τόσο σε ανθρώπινες ζωές όσο και σε επίπεδο οικονομίας, έχοντας καταφέρει μάλιστα να χτίσουν θεαματικά ποσοστά ανοσίας στους πληθυσμούς τους;

Ας σκεφτούμε επιπλέον, ότι ο ΠΟΥ μιλούσε για ποσοστό θνησιμοτητας 2% με 3%, αλλά επίσης και τα λανθασμένα προγωστικά μοντέλα του καθηγητή κου Ferguson, από το Imperial College, που καλούσαν σε θάνατο εκατομμύρια ανθρώπους, ώσπου έγινε περίγελος κι αυτά και αυτός, όταν αποδείχθηκε ότι οι μεταβλητές που χρησιμοποιούσε ήταν χειραγωγημένες. Πως είναι δυνατόν, οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο, να συνεχίζουν να ακολουθούν αυτές τις οδηγίες όταν υπάρχουν δεδομένα πια και όχι προγνώσεις; Tο ποσοστό του Covid 19, σε όσους είναι κάτω από 45 ετών φτάνει στο 1% για μετάβαση σε νοσοκομείο με ποσοστό θνησιμότητας 0.14%, ενώ αυτά της γνωστής μας, εποχικής επίσης, γρίππης είναι 1.5% για όλες τις ηλικίες με αντίστοιχο ποσοστό θνησιμότητας 0.13%. Αντί να προασπίσουν τις μεγαλύτερες ηλικίες και τις ευπαθείς ομάδες, έκλεισαν πίσω από τα κάγκελα τους πάντες, γιατί σύμφωνα με τα λόγια του εκπροσώπου του ΠΟΥ, “δεν πιστέψαμε ότι οι κάποιοι πληθυσμοί κι ειδικά οι νεώτεροι στην ηλικία, θα ήταν υπάκουοι, επιδεικνύοντας την ωριμότητα που έδειξαν οι κάτοικοι της Σουηδίας”. Μάλιστα. Έτσι απλά κατάφεραν να βάλουν φωτιά ανάμεσα στις γενιές, με τους νέους να καταφέρονται κατά των ηλικιωμένων, με τα χειραγωγημένα στατιστικά και τη λογοκρισία οποιασδήποτε αντίθετης γνώμης σε όλα τα ψηφιακά ΜΜΕ.

Κι όσον αφορά στο υποτιθέμενο γκρέμισμα του συστήματος νοσοκομειακής περίθαλψης, το παρακάτω διάγραμμα, που μπορεί ο καθένας να βρεί σε ένα λεπτό στο διαδίκτυο, απαντά ξεκάθαρα. Όπως τα πάντα στο σύμπαν, έτσι κι αυτοί οι ιοί είναι κυκλικοί και οι πιθανότητες να εμφανιστούν στα προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα είναι αυξημένες. Όσο και και μην γνωρίζουν οι ιθύνοντας τον βαθμό μεταδικότητας του καθενός ξεχωριστά, θα μπορούσαν να είναι προετοιμασμένοι κατά το δυνατόν και όχι να γεννηθεί μαύρη αγορά σε μάσκες και αντισηπτικά, ανάμεσα σε άλλα τραγελαφικά, τα οποία αποσυντόνισαν τους ανθρώπους, ίσως σε μη εύκολα αναστρέψιμο βαθμό.

Όσον αφορά στον κο Gates και τον ρόλο του στην εξάπλωση της πανδημίας του φόβου και τον σχεδιασμό των εμβολίων, όσο και να απευχόμαστε την συνωμοσιολογία, βλέποντας την σειρά των ντοκυμαντέρ του πολύ καλού ερευνητή δημοσιογράφου κου James Corbett, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι κάποιες από τις αποδείξεις της έρευνάς του στέκουν εμφανώς απέναντι σε κάθε λογική. Δεν έχουμε καμμία αμφιβολία ότι τα lockdown θα συνεχιστούν τον επόμενο χειμώνα μέχρι να βρεθούν τα εμβόλια, τα οποία μάλλον θα κριθούν απολύτως αναγκαία και αναγκαστικά για όλους, μικρούς και μεγάλους, υγιείς και αρρώστους και φυσικά θα υπάρχει κι η ανάλογη σήμανση απόδειξης που θα συνοδεύει με κάποιον ψηφιακό τρόπο τις ταυτότητές μας και τη δημόσια δράση μας.

Μπορεί οι πολιτικοί να μην ξέρουν πως να αποτρέψουν μια κρίση με τις λιγώτερες πιθανές απώλειες. Σίγουρα ξέρουν όμως να την χρησιμοποιήσουν προς όφελός τους αφού ξεσπάσει. Ντυμένοι τον μανδύα του μικρότερου πολιτικού κόστους, εύκολα τείνουν προς τις απαγορεύσεις και τα πρόστιμα, σπέρνοντας τον διχασμό ανάμεσα στις κοινωνικές ομάδες. Διαίρει και βασίλευε. Αν κάτι έδειξε ξανά η εξάπλωση του ιού και κυρίως η διαχείρισή της, είναι η ανικανότητα των κατά τόπου κυβερνήσεων να λάβουν σωστές για τους πολίτες τους αποφάσεις. Οι φωνές για κυβερνητικά όργανα παγκόσμιας διακυβέρνησης αρχίζουν να πληθαίνουν, στον δρόμο που χάραξε δεκαετίες τώρα και δημοσίευσε το 2010 το ίδρυμα Rockefeller. Είναι άλλωστε χτισμένο τόσο έντεχνα αυτό το σύστημα με τις εκατοντάδες δεξαμενές σκέψεις και τον στρατό από λομπίστες που δεν χρειάζεται απόλυτα εκλεγμένους από τον λαό εκπροσώπους για να λειτουργεί. Η απαξίωση των ευρωπαϊκών κοινοβουλίων από τις Βρυξέλλες και το κεντρικό, ανεξέλεγκτο, σύστημα διακυβέρνησης της ηπείρου είναι ένα καλό παράδειγμα για να καταλάβει κανείς την μεγάλη εικόνα που θα επικρατήσει στην οικουμένη.

Είναι κυριολεκτικά παρανοϊκοί όσοι νομίζουν πως έτσι εύκολα, αυτόματα σχεδόν, μπορεί να ξαναλειτουργήσει η παγκόσμια οικονομία μετά την βίαιη διακοπή της. Πολλοί, ίσως ανάμεσά τους κι εμείς, προκειμένου να δώσουν μια εικόνα μεγέθους, συγκρίνουν την τωρινή κρίση με αυτή του 2008. Η τελευταία γέννησε ένα τεράστιο σοκ ζήτησης, κυρίως λόγω της εξωπραγματικής μόχλευσης και της απάτης των τραπεζών, μέσω της τιτλοποίησης των ενυπόθηκων δανείων. Ναι μεν περιορίστηκε η κατανάλωση, αλλά δεν γκρεμίστηκαν οι γραμμές εφοδιασμού και παραγωγής όπως συνέβει στην τωρινή κρίση. Ούτε ακρίβηναν δεκάδες προϊόντα διατροφής που βρέθηκαν σε έλλειψη, όπως έγινε το προηγούμενο τρίμηνο και φαίνεται ξεκάθαρα στο παραπάνω διάγραμμα με τα στοιχεία της FED. Έχασαν χιλιάδες οικογένειες, άδικα τότε, τα σπίτια τους, υποχώρησε ο ρυθμός ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας και του εμπορίου, αλλά δεν σταμάτησαν οι άνθρωποι συνολικά να δουλεύουν όπως τώρα. Κι αν οι πακτωλοί φρεσκοτυπωμένων νομισμάτων μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης QE που ρίχθηκαν από τότε και μετά, όχι στην οικονομία, αλλά στις τράπεζες κατάφεραν να δώσουν ένα ρυθμό αύξησης, δεν κατάφεραν να γεννήσουν τον πολυποθούμενο πληθωρισμό, ούτε σαφώς αυξημένα εισοδήματα στις αστικές τάξεις, με τα επίσημα στοιχεία τουλάχιστον.

Το μόνο κοινό στοιχείο ανάμεσα σε αυτές τις δύο κρίσεις, είναι το βύθισμα στην ακίνητη περιουσία και κυρίως στους επαγγελματικούς χώρους, που είναι και ο μεγάλος όγκος του παγκόσμιου κεφαλαίου. Το “μένουμε σπίτι” δημιούργησε ένα τεράστιο πλήγμα στην ύπαρξη της προσφοράς, ταυτόγχρονα με την απουσία κάθε είδους ζήτησης λόγω του εγκλεισμού. Μην πιστέψετε ποτέ ότι θα είναι αρκετά $10 τρις που υποτίθεται ότι θα ρίξουν οι κεντρικές τράπεζες και τα κράτη για να επαναφέρουν την ζωή στα επίπεδα που γνωρίζαμε πριν, όπως δείχνει και το παραπάνω γράφημα, με πρωταθλήτρια την Γερμανία, που ξέχασε την λιτότητα. Κι αυτό γιατί, η ζημιά παγκοσμίως ξεπερνάει τα $30 τρις ως τώρα, πριν καν φανούν τα αποτελέσματα των υπόλοιπων τριών τριμήνων της χρονιάς, που μάλλον θα την ανεβάσουν σε πάνω από $200 τρις, συμπεριλαμβανομένης της πτώσης των υπεραξιών του κεφαλαίου, όταν το παγκόσμιο παραγόμενο προιόν φτάνει τα $90 τρις. Μπρος ολοταχώς για νέες εκτυπώσεις φρέσκων νομισμάτων, πακέτα QE, QE extra, QE turbo μέχρι και QE αναβράζον. Aυτό ακριβώς προεξοφλούν και οι τιμές των πολύτιμων μετάλλων, όπως θα δούμε παρακάτω.

Κι ας μην γελιόμαστε. Όπως πριν, έτσι και τώρα αυτά τα ποτάμια ρευστότητας θα κατευθυνθούν προς το 5%, άντε 10% των πολιτών και των επιχειρήσεων. Για παράδειγμα, μόνο 1.6 εκατομμύρια μικρές επιχειρήσεις στις Η.Π.Α. κατάφεραν ως τώρα να λάβουν το κυβερνητικό επίδομα για την ζημιά του Covid 19, από το σύνολο των 30.7 εκατομμυρίων επιχειρήσεων. Δηλαδή περίπου το 95% δεν έλαβε τίποτα, νούμερο που είμαστε σίγουροι ότι αντιστοιχεί και στις άλλες λίγο πολύ χώρες του κόσμου. Οι υπόλοιποι ας ετοιμάζονται για το Εγγυημένο Βασικό Επίδομα (Guaranteed Basic Income) που πηγαίνει σετάκι ασορτί με την MMT (Modern Monetary Theory), άλλη μια απάτη εκτύπωσης νομισμάτων από τις τράπεζες και τα κράτη. Μέχρι αυτά με τα οποία πληρωνόμαστε τον κόπο μας και κρατάμε στα χέρια μας, να φτάσουμε να τα ζυγίζουμε αντί να τα μετράμε, όπως κάνουν οι άνθρωποι στην Βενεζουέλα. Κι αυτό το κρατάμε στα χέρια μας, όπως έχουμε κουραστεί να γράφουμε χρόνια τώρα, ας το ξεχνάμε σιγά σιγά, όπως σίγουρα θα καταλαβαίνετε από τις ανακοινώσεις της ΕΚΤ, σαν κι αυτή που ακολουθεί.

Παρά την θυσία της χώρας μας στον βωμό του ευρώ, το τελευταίο, με την ανύπαρκτη πια και καπελωμένη από την ΕΚΤ αγορά ομολόγων, αλλά και με τις χρεοκοπημένες τράπεζες της ευρωζώνης, δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει σε φυσική μορφή. Κι αυτό δεν είναι προφανώς γιατί κάποιοι άρχισαν να καθαρίζουν τα χαρτονομίσματα με αντισηπτικό. Θα συμβεί νομοτελειακά, γιατί είναι ο μόνος τρόπος να επιβιώσουν οι τράπεζες αφού θα σταματήσουν να κινδυνεύουν από ενδεχόμενο bank run, στην περίπτωση που κάποια χώρα αποφασίσει να αποχωρήσει. Ο δήθεν πυλώνας της ένωσης, η Γερμανία, βλέπει ήδη το μέλλον της να χαράσετε όχι σε δεξαμενές σκέψεις και κυβερνητικά επιτελεία, αλλά στην ενδεχόμενη ακυβερνησία και στις πλατείες με τις κοινωνικές αναταράξεις και τις μικροεπαναστάσεις, για την ώρα, της νεολαίας της, που κατάλαβε επιτέλους σε πόσο μεγάλο βαθμό είναι στημένο το παιχνίδι. Μπορεί να γύρισε κι αυτή την βαλβίδα της ρευστότητας, όπως είδαμε στο παραπάνω γράφημα, είναι όμως πια πολύ αργά, γιατί όπως έχουμε επισημάνει η αυτοκινητοβιομηχανία της, μετά το σκάνδαλο της απάτης των ρύπων και την απώλεια της αγοράς της Μ. Βρετανίας, φάνηκε πόσο γυμνή και γηρασμένη είναι.

Μπορεί να μπαίνουμε σε περίοδο διόρθωσης στους χρηματιστηριακούς δείκτες, όπως θα δούμε παρακάτω, αλλά η αλλαγή παραδείγματος και στην αυτοκινητοβιομηχανία έχει ξεκινήσει και δεν είναι τυχαίο ότι η Tesla καταρρίπτει το ένα ρεκόρ μετά το άλλο. Κυρίως λόγω της πρωτοπορίας της στις μπαταρίες και την πνευματική ιδιοκτησία των πατεντών της, αλλά και εξαιτίας της προσωπολατρείας προς τον κο Elon Musk από την νεολαία. Η χρηματιστηριακή της αξία αυτή τη στιγμή, όσο φούσκα και να είναι, ξεπερνά όλες μαζί εν συνόλω τις γερμανικές μάρκες. Υπάρχουν άλλες δέκα περίπου αμερικάνικες εταιρίες που αρχίζουν να κυκλοφορούν το ένα μοντέλο μετά το άλλο, με τις μετοχές τους να καταγράφουν μεγάλες ανόδους, πάντα στην κατηγορία των νέων ενεργειακών, ηλεκτρικών αυτοκινήτων, τα οποία καταφέρνουν σιγά σιγά να γίνουν περισσότερο ελκυστικά στην τιμή από αυτά της προηγούμενης γενιάς, όπως δείχνει και το παρακάτω γράφημα του Bloomberg.

Κανένας δεν ξέρει τι θα συμβεί, αλλά η πρωτοπορία των γερμανών φαίνεται να έχει χαθεί αυτή τη στιγμή, στον πιο σημαντικό τομέα της οικονομίας τoυς. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι η χρηματιστηριακή αξία των πρώτων 30 εταιριών του χρηματιστηριακού της δείκτη DAX φτάνει τα $1.3 τρις, λιγώτερο δηλαδή από την Apple ή την Microsoft ή την Amazon. Αν προσθέσουμε στα παραπάνω τις απώλειες από τον τουρισμό του μεσογειακού νότου που θα καλεστεί πάλι να “σώσει” με νέα μνημόνια, φαίνεται ότι κινδυνεύει η παντοκρατορία της Γερμανίας και στην Ευρώπη, αφού κανένα κόμμα δεν συμφωνεί σε νέα πακέτα διάσωσης. Θα προτιμήσει σαφώς να εθνικοποιήσει εταιρίες ή και ολόκληρα τμήματα της οικονομίας της με πρόφαση τον στρατηγικό τους ρόλο, βλέπε αυτοκίνητα, τηλεπικοινωνίες και βαριά βιομηχανία, παρά να “βοηθήσει” κάποια άλλη χώρα της ένωσης. Κι αυτό θα είναι το τέλος της ενωμένης Ευρώπης, όσο και να προσπαθεί ο πρόεδρος Macron να κρατηθεί σε αυτό το όραμα καθώς και στην καρέκλα του.

Στο αφήγημα της αλλαγής παραδείγματος, οφείλει κανείς να παρακολουθεί από κοντά το ιερατείο του Davos για την επίσημη “ατζέντα”. Ότι συμβαίνει εκεί, ακόμη και η παραμικρή ανακοίνωση, προσφέρει ψίχουλα για να βρεί κανείς το μονοπάτι που θα ακολουθήσουν οι επενδύσεις τα επόμενα χρόνια. Η κλιματική αλλαγή και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι βασικά θέματα στην ατζέντα του κάθε χρόνο, γι αυτό και βλέπετε τους ηγέτες των χωρών να πιπιλάνε την ίδια καραμέλλα μετά από κάθε συγκέντρωση στο γραφικό χωριό της Ελβετίας. Ακόμη κι η κα Lagarde, σε κάθε ευκαιρία μας μιλάει για το ψηφιακό ευρώ σε μορφή κρυπτονομίσματος, αλλά και για το ότι οι ενέργειες της κεντρικής τράπεζας πρέπει να κινούνται παράλληλα με τον άξονα της κλιματικής αλλαγής. Τι κι αν ή ίδια η ΝASA προειδοποιεί για επερχόμενη πτώση της θερμοκρασίας τα ερχόμενα χρόνια, λόγω του νέου καθοδικού κύκλου των ηλιακών κηλίδων που ξεκίνησε. Ελάχιστοι διαβάζουν τις ανακοινώσεις της κι ακόμη λιγώτερα ΜΜΕ μεταδίδουν τέτοιου είδους νέα που δεν συμφωνούν με την “ατζέντα”.

Το που κολλάει τώρα στην ανακοίνωση της καγκελαρίου Merkel που ακολουθεί, η κλιματική αλλαγή με τις δημοσιονομικές ενέσεις για τις ζημιές από τον Covid 19, το αφήνουμε στην φαντασία του καθενός να προσανατολιστεί με την αλλαγή παραδείγματος. Και να επενδύσει ανάλογα ή ακόμη να στρέψει το επαγγελματικό του ενδιαφέρον προς τα εκεί που θα μοιραστούν τα επόμενα πακέτα των επιδοτήσεων. Γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς παρά να διοχετεύουν κεφάλαια για να στηρίζουν την “ατζέντα” τους, ειδικά από τη στιγμή που οι Βρυξέλλες αύξησαν από 7.7% σε 8.7% την πρόβλεψη για την πτώση του φετεινού ακαθάριστου προϊόντος, το οποίο κατά την γνώμη μας θα ξεπεράσει στο τέλος της χρονιάς το 9.5%.

Στην αλλαγή παραδείγματος συμπεριλαμβάνεται και η νέα συμπεριφορά των αμερικάνικων χρηματιστηριακών δεικτών, με τον Nasdaq στον οποίο συμμετέχουν κυρίως τεχνολογικές εταιρίες, να ανεβαίνει χωρίς σταματημό, την ώρα που οι άλλοι δύο, ο Dow Jones και ο S&P 500 δεν έχουν ακόμη καταγράψει νέα υψηλά. Όπως είπαμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, περιμέναμε πρώτα ένα χαμηλώτερο χαμηλό και μετά νέα, ανοδική πορεία. Φαίνεται ξεκάθαρα πως, βρεθήκαμε σε αντιστροφή του κύκλου, όπως ακριβώς συνέβει και με τα πολύτιμα μέταλλα που θα δούμε παρακάτω κι αντί για χαμηλό ο μεσοπρόθεσμος κύκλος που τελειώνει στα μέσα Ιουλίου, έδωσε έναυσμα για υψηλότερες τιμές.

Με άξονα την τιμή του πετρελαίου, η οποία έφτασε στην ζώνη των $37-$40 δολαρίων που αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, πιστεύουμε ότι μπαίνουμε σε περίοδο διόρθωσης των χρηματιστηριακών δεικτών. Πράγμα πιθανό, αν η FED και οι υπόλοιπες κεντρικές τράπεζες δεν ανακοινώσουν άλλα $10 τρις έκτακτων προγραμμάτων ρευστότητας, τα μεγαλύτερο μέρος των οποίων, όπως έχουμε δείξει στο παρελθόν, οδηγείται σε επαναγορές μετοχών από τις εταιρίες για να αυξάνεται το bonus των στελεχών τους και των διοικητικών τους συμβουλίων. Όπως θα δείτε στο διάγραμμα που ακολουθεί, οι προβλέψεις για τα μελλοντικά επίπεδα των μετοχών στην κατηγορία του διαδικτύου, δηλαδή η αναλογία τιμής με το κέρδος ανά μετοχή (P/E), ακολουθούν βήμα προς βήμα την ποσότητα χρήματος που ρίχνει η FED στην αγορά, στην ουσία δηλαδή τον ισολογισμό της. Για όσους πιστεύουν ακόμη ότι τα θεμελιώδη έχουν τον πρώτο ρόλο στο trading, και όχι η ρευστότητα…

Στο παρακάτω διάγραμμά μας, που είναι η αναλογία του Nasdaq 100 με τον Dow Jones, η τιμή, μετά την διάσπαση του ανοδικού καναλιού, άρχισε να ανεβαίνει ταχύτατα, έχοντας καταγράψει ως τώρα υπεραξία περίπου +35% από την αρχή της χρονιάς, έναντι της παλιάς “βιομηχανικής” χρηματογοράς. Περιττό να πούμε ότι, όλες οι εσωτερικές μετρήσεις ορμής και σθένους της τάσης χτυπάνε κόκκινο αλάρμ εδώ και δύο μήνες. Είπαμε όμως. Αλλαγή παραδείγματος. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια νέα μανία, παρόλο που ο ρυθμός ανόδου, όπως φαίνεται και από τα κεριά στο διάγραμμα, διαφέρει αρκετά από αυτόν της φούσκας του 2000. Ο αριθμός των trader λιανικής που ποντάρουν σε άνοδο του Nasdaq έχει φτάσει στην στρατόσφαιρα.

Ο λόγος; To οικουμενικό “μένουμε σπίτι” στέρησε από τους νέους άλλες στοιχηματικές δραστηριότητες λόγω απογόρευσης των σπορ κι έτσι βρήκαν ξαφνικά νέο ενδιαφέρον στις μετοχές. Δυστυχώς για αυτούς όμως, τέτοιου είδου μανίες, όπως αυτή ξανά στην Κϊνα όπου παρακολουθούν τις μετοχές στα κομμωτήρια και στα σπα, τιμωρούνται σκληρά με ένα επερχόμενο οπισθογύρισμα. Γιατί αυτήν ακριβώς την ακραιφνή ρευστότητα ψάχνουν οι market makers, για να ψωνίζουν το απόθεμα που χρειάζονται σε χαμηλότερες τιμές. Και βέβαια το marketing παίζει τον ρόλο της σειρήνας ξανά, γιατί οι τεχνολογικές μετοχές που συνθέτουν το ακρωνύμιο FANGMAN (Facebook, Apple, Netflix, Google, Microsoft, Amazon, Nvidia) είναι εξαιρετικά δημοφιλή brand στην νεολαία. Δεν είναι τυχαίο φυσικά ότι σε αυτές οι εταιρίες οφείλεται κατά 60% η άνοδος των δεικτών.

RATIO NASDAQ 100 / DJIA, 3M, INDEX

Όσο κι αν ανεβαίνουν όμως, δεν μας δελεάζουν. Κι αυτό, γιατί έχουμε μάθει να βλέπουμε τους δείκτες σε όρους χρυσού και όχι δολαρίων. Τιμολογημένους δηλαδή με την τιμή του χρυσού ανά ουγγιά, όπως στο διάγραμμα που ακολουθεί, όπου μπορείτε να δείτε τον Dow Jones στην αναλογία με τον χρυσό. Σας φαίνεται ότι καταγράφει τίποτα νέα υψηλά ή ότι πλησιάζει κάποια κορυφή; Μάλλον το αντίθετο συμβαίνει, γιατί όσο η αναλογία πέφτει χαμηλώτερα σημαίνει ότι κερδίζει ο χρυσός. Όλα τα υπόλοιπα που βλέπετε στα χρηματιστήρια είναι απλώς η ενσωμάτωση της φθίνουσας αγοραστικής αξίας των επίσημων νομισμάτων κι αφορούν όσους είναι επιρρεπείς στην απληστία, αρνούμενοι να κάνουν μια διαίρεση με το κομπιουτεράκι τους για να βρούν την αληθινή αξία του πλούτου.

RATIO DOW JONES INDUSTRIAL INDEX v GOLD PRICE

Kι αν θέλετε μια απόδειξη ακόμη, δείτε στο επόμενο διάγραμμα της FED την τιμή του χρυσού σε σχέση με την ποσότητα νομίσματος στο σύστημα. Ο στόχος μας είναι τα υψηλά του 1980. Δηλαδή ανατίμηση του χρυσού κατά περίπου 300% με 500% από τις σημερινές τιμές. Γι αυτό, ενώ λυπόμαστε για την κατάντια του συστήματος, τους ωκεανούς φρεσκοτυπωμένων νομισμάτων χωρίς αντίκρυσμα και την εξόφθαλμη κλοπή του κόπου των εργαζόμενων ανθρώπων με την υποβάθμιση των νομισμάτων, αισθανόμαστε ασφαλείς με τα πολύτιμα μέταλλα για να την αποταμίευση του δικού μας κόπου σε χρυσό και ασήμι σε φυσική μορφή.

RATIO GOLD PRICE v M2 MONEY STOCK

Περνώντας στο κομμάτι της τεχνικής ανάλυσης στην έκθεσή μας, με μηνιαία διαγράμματα αυτή τη φορά που έχουμε να δούμε καιρό, οφείλουμε να ομολογήσουμε ότι είδαμε εισροή κεφαλαίων το προηγούμενη τρίμηνο στην Ευρώπη. Ο κύριος λόγος είναι, όπως αναφέραμε στην προηγούμενη έκθεσή μας, η πτώση των βασικών επιτοκίων της FED που έδωσε περιθώριο με χαμηλώτερο κόστος αντισταθμίσματος (heding risk) να παρθούν θέσεις σε αρκετά περιουσιακά στοιχεία, ανάμεσα στα οποία ήταν ακόμη και οι ευρωπαϊκές τράπεζες. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι αν τα επιδόματα για την ζημιά του Covid 19-και την κλιματική αλλαγή…-δοθούν απευθείας στα κράτη μέλη τελικά, ως εχέγγυο θα θεωρούνται απευθείας τα φορολογικά έσοδα των πολιτών, τα οποία ευνόητα θα αυξηθούν στο κοντινό μέλλον. Όχι από την οικονομική δυνατότητα των πολιτών φυσικά, αλλά από τις αυξήσεις σε έμμεσους και άμεσους φόρους.

Κάτι τέτοιο, θα δώσει έναυσμα στις αγορές να θεωρήσουν αρκετά πιθανή την δημοσιονομική ένωση της ευρωζώνης, όπου και πάλι, κατά την γνώμη μας θα σταθεί, ευτυχώς, εμπόδιο η Γερμανία, μαζί με την Ολλανδία, την Αυστρία και την Φιλανδία. Αυτή τη στιγμή, μετά την δικαστική απόφαση για τις αγορές ομολόγων από την ΕΚΤ, το παιχνίδι παίζεται ανάμεσα στην Γερμανία και τις Βρυξέλλες, με τις δεύτερες να επιμένουν ότι απόφαση σε ευρωπαϊκό δικαστήριο υπερτερεί έναντι απόφασης σε τοπικό επίπεδο, πιέζοντας την γερμανική κεντρική τράπεζα να συνεχίσει να συμμετέχει στα διάφορα προγράμματα στήριξης της ΕΚΤ.

Το ευρώ έκλεισε τον Ιούνιο στα 1.1234, ανεβασμένο από τα 1.1104 του Μαΐου, φτάνοντας ως τα 1.1422, κοντά στα ψηλά του Μαρτίου δηλαδή απ’ όπου και απορρίφτηκε. Το νέο επίπεδο συσπείρωσης διαμορφώνεται ανάμεσα στο ψηλό του Ιουνίου και τα 1.1094, κάτω από τα οποία υπάρχει η πρώτη στήριξη στα 1.0878, με την κομβική στα 1.0769 για την αλλαγή της τάσης σε καθοδική προς τα 1.0636. Η αντίσταση ξεκινά στα 1.1240 σε επίπεδο κλεισίματος μήνα, πάνω από τα οποία περιμένει η περιοχή ανάμεσα στα 1.1422 και τα 1.1495 και ψηλότερα τα 1.1550 και τα 1.1620, σενάριο στο οποίο δίνουμε αρκετά βάσιμες πιθανότητες αυτή τη στιγμή. Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας, η τιμή παραμένει πάνω από την γραμμή τάσης που έρχεται από τα χαμηλά του 2001-2, μέσα στη πρώτη ζώνη αντίστασης (κόκκινο πλαίσιο). Δεν θεωρούμε καθόλου απίθανο τεχνικά, να φτάσει ακόμη και να τεστάρει για δεύτερη φορά την πάνω γραμμή του καθοδικού καναλιού, περίπου στα 1.1850, γιατί την γραμμή αντίστασης που σχηματίζεται απο τις τιμές κλεισίματος (διακεκομμένη) την έχει δοκιμάσει ήδη τρείς φορές. Συνήθως, την τέταρτη φορά υποχωρούν τέτοιου είδους πλάγιες αντιστάσεις.

EURO FX / US DOLLAR, M, SPOT

Ένας άλλος λόγος, όπως αναφέραμε και στην προηγούμενη έκθεσή μας, για την πιθανότητα ανόδου του ευρώ, είναι η ίδια η κεντρική τράπεζα των αμερικανών που ρίχνει τεράστιες ποσότητες στο σύστημα, όχι μόνο για τον Covid 19. Αλλά για την κατάσταση στα repos που μετατρέπουν σε επικίνδυνα τα αμερικάνικα ομόλογα, όπως εξηγήσαμε στην έκθεση του προηγούμενου Οκτωβρίου για τον κίνδυνο στην αλυσίδα της πιστωτικής γραμμής.

Τελευταίος και πιο σημαντικός λόγος που μπορεί να μας οδηγήσει να δούμε συσπείρωση στο δολάριο για ακόμη τουλάχιστον ένα τρίμηνο, είναι όχι μόνο το χάος με την εξάπλωση και την διαχείριση του ιού, αλλά ότι μέσα σε αυτόν τον κυκεώνα μπαίνουμε στο προεκλογικό διάστημα των περισσότερο πολωμένων αμερικανικών εκλογών εδώ και πολλές δεκαετίες. Εάν επανεκλεγεί ο κος Trump και δεν αλλάξει ο φορολογικός κώδικας, όπως διατείνεται ότι θα κάνει αν εκλεγεί ο κος Biden, θα δούμε νέες εισροές στο επίσημο αποθεματικό νόμισμα. Και μην ξεχνάμε την ολοένα κλιμακούμενη αντιπαράθεση μεταξύ Η.Π.Α. και Κίνας, όχι μόνο για τον ιό, όπως αναφέραμε στην τελευταία έκθεσή μας, αλλά για την περιοχή της Νότιας Θάλασσας της τελευταίας, που αναζωπυρώνεται συνεχώς με την υποστήριξη των πρώτων στην Ταϊβάν και το Χονγκ Κονγκ. Κάτω από τέτοιου είδους ένταση, θεωρούμε πραγματικά μικρές τις πιθανότητες να προχωρήσει η εμπορική συμφωνία των δύο υπερδυνάμεων στην θρυλλούμενη δεύτερη φάση της.

Το δολάριο, πιεσμένο από την πτώση του παγκόσμιου εμπορίου λόγω του Covid 19, έκλεισε τον Ιούνιο στα 97.39, αρκετά πεσμένο από τα 99.28 του Μαΐου αλλά παραμένει σε ανοδική τροχιά, όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, αντίθετα από το εβδομαδιαίο και το ημερήσιο, στο οποίο η ορμή αυτή τη στιγμή, όπως και στο ευρώ είναι ουδέτερη. Η στήριξη ξεκινά στα 96.24, ακολουθεί η κύρια στα 95.75, κάτω από τα οποία με κλείσιμο μήνα θα οδηγηθούμε αρχικά στα 94.65 κι ίσως στα 92.50, σενάριο στο οποίο αυτή τη στιγμή δίνουμε βάσιμες πιθανότητες για το επόμενο εξάμηνο. Η αντίσταση αρχίζει στα 97.39, με τα 98.32 σαν κύρια, πάνω από τα οποία περιμένουν τα 102.99. Όπως θα δείτε στο διάγραμμά μας που ακολουθεί, το δολάριο παραμένει στην κάτω ζώνη του ανοδικού καναλιού, παγιδευμένο, όπως αντίστοιχα το ευρώ, μέσα στο πλαίσιο διαπραγμάτευσης του Μαρτίου, ενώ η τιμή έχει κλείσει κάτω από ετήσιο κινητό μέσο όρο (κόκκινη γραμμή). Οφείλουμε επίσης τέλος, να λάβουμε σοβαρά υπόψη μας την ανοδική αντίδραση των “εμπορευματικών δολαρίων”, του αυστραλέζικου, του καναδικού κι αυτού της Ν.Ζηλανδίας, σημάδι που δείχνει πληθωριστικές πιέσεις από αυτούς που προσπαθούν πρόσκαιρα να κλείσουν θέσεις για τέτοιου είδους μελλοντικά σενάρια.

US DOLLAR FUTURES, M, ICE

Ανοδικά έκλεισαν τον Ιούνιο τα πολύτιμα μέταλλα, με τον χρυσό ανεβασμένο κατά σχεδόν 18% από την αρχή της χρονιάς και το ασήμι αντίστοιχα περίπου +6.3%. Στα $1,800.5 ο πρώτος από τα $1,751.7 του Μαΐου και το ασήμι αντίστοιχα στα $18.63 τον Ιούνιο από τα $18.49 του προηγούμενου, ανά ουγγιά αμφότερα.

Στο διάγραμμά μας παρακάτω φαίνεται πως, ο χρυσός έφτασε στην κομβική αντίσταση που είχαμε αναφέρει στην προηγούμενη έκθεσή μας κι απέχει ελάχιστα από το να βαφτίσει την παρούσα ζώνη προσφοράς (κόκκινο πλαίσιο) σε στήριξη, όπως έκανε σε όλα τα προηγούμενα πλαίσια (μπλέ χρώμα) τις δύο χρονιές που μας πέρασε. Θα το κάνει; Κανένας δεν μπορεί να απαντήσει σε αυτή την ερώτηση. Κατά την γνώμη μας είναι λιγώτερες οι πιθανότητες να συμβεί κάτι τέτοιο γιατί τα πολύτιμα μέταλλα έχουν γίνει αρκετά δημοφιλή το τελευταίο τρίμηνο. Η τιμή βρίσκεται σε μια ζώνη, στην οποία ξεκίνησε η καθοδική πορεία τον Οκτώβριο του 2012, γεγονός που δεν έχει μόνο συμβολική σημασία, πρώτον γιατί αυτό είναι θεσμικό επίπεδο και δεύτερον γιατί κλείσαμε συνολικά επτά μήνες συνεχούς ανόδου. Από την άλλη, όπως είπαμε και για τον Nasdaq παραπάνω, φαίνεται πως βρισκόμαστε σε αντιστροφή του κύκλου, κι αυτό θα αποδειχθεί πάλι αν ο Ιούλιος κλείσει πάνω από την τελική τιμή του Ιουνίου.

Η πρώτη αντίσταση βρίσκεται στα $1,835, η επόμενη στα $1,862 και η κύρια πάνω από την οποία θα έχουμε το επόμενο ανοδικό ξέσπασμα στα $1,923.7. Η στήριξη αρχίζει στα $1,747.7, χαμηλώτερα βρίσκονται τα $1,631.8 και τέλος τα $1,519.6, κάτω από τα οποία, με κλείσιμο μήνα, θα ξεκινήσει η αλλαγή της τάσης σε καθοδική. Η ορμή αυτή τη στιγμή είναι ουδέτερη στο ημερήσιο χρονοδιάγραμμα, η τάση παραμένει ανοδική σε όλα, ενώ ο όγκος συναλλαγών στο Comex μειώνεται από την πρώτη βδομάδα του Ιουνίου και μετά, πράγμα που μας βάζει σε υποψίες αφού μιλάμε για ανοδικές τιμές. Το ιδανικό μας σενάριο θα ήταν να γυρίσει ο χρυσός στην ζώνη από τα $1520 ως τα $1,450, ή ακόμη και σε αυτήν των $1,435 με $1.356 και να τεστάρει πάλι τις τελευταίες μεγάλες του άμυνες, ώστε να μπορέσουμε να αυξήσουμε τις αγορές μας πριν το επόμενο ανοδικό ξέσπασμα, με τα premium σε χαμηλά ποσοστά.

Αν αντίθετα συνεχίσει το ανοδικό του ξέσπασμα ο χρυσός, σίγουρα θα σημαίνει ότι ο κόσμος θα αρχίσει να βυθίζεται ακόμη βαθύτερα μέσα στην χαοτική συμπεριφορά των τελευταίων χρόνων, στις κοινωνικές αναταραχές, τις καταστροφές, τις αποσχίσεις, με το ότι άλλο χειρότερο απο αυτά ακολουθεί και μπορεί εύκολα να φανταστεί κανείς σε αυτήν, την μόνιμη στους αιώνες, αλληλουχία. Διαφωνούμε κάθετα με όσους επιθυμούν να βλέπουν διψήφια ποσοστά ανόδου στις τιμές των πολύτιμων μετάλλων, γιατί γνωρίζουμε και μελετάμε τα ιστορικά γεγονότα προηγούμενων δεκαετιών και αιώνων. Το χειρότερο που μπορεί να συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση είναι-και οφείλουν να το σκεφτούν καλά όσοι φανατικά σκέπτονται έτσι-να κυρηχθεί παράνομη η κατοχή του χρυσού! Έχει γίνει στο παρελθόν και σαφώς υπάρχουν πιθανότητες να επαναληφθεί. Αυτό που θέλουμε εμείς είναι να ανεβαίνουν οι τιμές σταδιακά, απορροφώντας την απώλεια της αγοραστικής δύναμης των fiat νομισμάτων, μέσα σε καιρό ειρήνης και κάποιας μορφής σταθερότητα. Τι να κάνει κανείς τα πολύτιμα μέταλλα αν ξεσπάσει παγκόσμιος πόλεμος και υπάρχει πείνα, θάνατος και δυστυχία ολόγυρα παντού; Αυτό οφείλουν να σκεφτούν όσοι προπαγανδίζουν ακραιφνώς υπέρ των πολύτιμων μετάλλων.

GOLD FUTURES, M, COMEX

Το ασήμι σταμάτησε κι αυτό ακριβώς στην κομβική ζώνη που είχαμε αναφέρει στην προηγούμενη έκθεσή μας, έχοντας πάνω του και την οριζόντια αλλά και την πλάγια γραμμή αντίστασης (κόκκινη). Οι περισσότερες πιθανότητες είναι να έχουμε δεί ήδη τα χαμηλά του για τον μακροπρόθεσμο κύκλο με την βουτιά που έκανε τον Μάρτιο. Η στήριξη ξεκινά στα $17.60, ακολουθούν τα $16.92 κι έπειτα τα κομβικά $14.15, κάτω από τα οποία θα έχουμε συνέχιση της διόρθωσης. Η πρώτη αντίσταση είναι η περιοχή που αναφέραμε πριν στα $18.63 με $18.92, πάνω από οποία υπάρχουν τα $21.31 και ψηλώτερα τα $24.45. Ορίστε που και το ασήμι άρχισε να ανεβαίνει κι αναφέρουμε αντιστάσεις που ξεκινούν από το νούμερο “2”! Έχουμε αναφέρει ξανά πως, πιστεύουμε ότι μακροπρόθεσμα θα δούμε μεγαλύτερες ποσοστιαίες αποδόσεις σε αυτό παρά στον χρυσό.

SILVER FUTURES, M, COMEX

Όπως ήδη αναφέραμε, τα πολύτιμα μέταλλα έχουν “υπερθερμανθεί”. Στο πρώτο εξάμηνο, είχαμε ρεκόρ μετά το 2009 στις ποσότητες χρυσού που αγοράστηκαν από ETF’s, όπως το GLD για το οποίο έχουμε ξαναγράψει, οι οποίες έφτσαν τους 734 τόννους. Περισσότερο δηλαδή από το 45% της ετήσιας παραγωγής. Συνολικά αυτά τα funds, ξεπέρασαν ήδη τη Bundesbank σε κατοχή χρυσού. Πράγμα που σημαίνει ότι αν ένα από αυτά πτωχεύσει για οποιοδήποτε λόγο-ας μην ξεχνάμε ότι θεματοφύλακες τους είναι οι μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες- οι ζημιές που θα προκληθούν στους εκατομμύρια κατόχους τέτοιων μετοχών θα είναι δυσθεώρητες, την ίδια στιγμή που οι τιμές των πολύτιμων μετάλλων θα υψώνονται στα ουράνια. Γι αυτό το λόγο, δείτε καλά το γράφημα του επιλόγου που ακολουθεί από το Bloomberg με τα στοιχεία του Comex. Είναι οι ποσότητες από το προθεσμιακό συμβόλαιο του Ιουνίου οι οποίες πήγαν για παράδοση σε πελάτες και δεν μετακυλήθηκαν τα συμβόλαια τους για τον επόμενο μήνα. Σωστά βλέπετε. Είναι οι μεγαλύτερες των τελευταίων δεκαετιών. 2.8 εκαττομύρια ουγγιές χρυσού!

Υγιαίνετε!

Καλό καλοκαίρι, ραντεβού το πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου!